رفتارهای خشونت‌آمیز کودکان طیف گسترده‌ای دارد. از طغیان خشم تا پرخاشگری فیزیکی، جدال با دیگران، خشونت علیه حیوانات و تخریب اموال عمومی. هرچه میزان رفتارهای پرخاشگرانه در دوران کودکی بیشتر باشد، امکان بروز مشکلات رفتاری در بزرگ‌سالی نیز بیشتر است. بنابراین استفاده از روش‌های موثر جهت اصلاح رفتارهای پرخاشگرانه در دوران کودکی می‌تواند کودک و جامعه را از آسیب محفوظ بدارد.
وقتی کودک رفتاری پرخاشگرانه انجام می‌دهد، فهمیدن این‌که چرا این‌گونه رفتار کرده، برای یافتن راه‌حل بسیار مهم است.
درک رفتار با توجه به فاکتورهای عمومی
۱- سن کودک: کودکان بین دو تا چهار سالگی با ابراز افکار و احساسات خود مشکل دارند؛ چرا که توانایی‌های ارتباطی آن‌ها کامل نشده است. ناتوانی در برقراری ارتباط می‌تواند به رفتار پرخاشگرانه منجر شود که در واقع تلاش کودک برای بیان خود است. با رشد کودک این رفتارها کاهش می‌یابد و کودک یاد می‌گیرد بدون خشونت افکار و احساسات خود را بیان کند.
۲- پسرها بیشتر از دختران گرایش به خشونت دارند. اگر چه پرخاشگری در دختران نیز وجود دارد؛ اما آن‌ها معمولا کنترل بیش‌تری بر خشم خود دارند. می‌توان گفت آموزه‌های محیطی-تربیتی، که همواره سعی در کنترل و خاموش‌سازی هیجانات زنان داشته‌اند، موجب شده که پسران پرخاشگری را معطوف به بیرون و دختران آن را درونی کنند. در واقع خشونت رفتاری در پسران بیشتر است و خشونت کلامی در دختران. خشونت کلامی به اشکال مختلفی همچون فحش‌دادن، دست‌انداختن و مسخره‌کردن و دامن‌زدن به شایعات صورت می‌گیرد.
۳- درک احساسات مختلف: کودکان به اشکال مختلف با احساسات خود مواجه می‌شوند. آن‌ها را می‌توان به لحاظ خلق‌و‌خو به دو دسته آسان یا دشوار تقسیم کرد. کودکان با خلق‌و‌خوی آسان غالبا احساسات مثبت نشان می‌دهند و می‌توانند موقعیت‌های مختلف را مدیریت کنند. کودکان با خلق‌و‌خوی دشوار اغلب احساسات منفی نشان می‌دهند و نمی‌توانند به‌خوبی با موقعیت‌های جدید کنار بیایند.
۴- روش تربیت و سبک زندگی والدین روی تمایل کودک به خشونت تاثیر می‌گذارد؛ چرا که کودکان غالبا از والدین تقلید می‌کنند. مورد خشونت قرار‌گرفتن کودک حتی به صورت خفیف می‌تواند منجر به اکتساب رفتارهای تهاجمی توسط کودک شود. از طرفی شیوه مواجهه کودک با موقعیت‌های مختلف بستگی به این دارد که خانواده چگونه با آن موقعیت‌ها مواجه می‌شوند. کودکِ خود را منصفانه و مداوم آموزش دهید تا بیاموزد که اجازه خشونت در هیچ فرم و شکلی ندارد.
۵- موقعیت‌های فیزیکی و عصبی؛ مثل بعضی از بیماری‌ها و اختلالات، می‌توانند روی کودک تاثیر بگذارند و موجب رفتارهای خشونت‌آمیز شوند؛ مثلا اغلب کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی رفتارهای تهاجمی دارند.
۶- توجه به وضعیت خواب کودک. کودکانی که خوب نمی‌خوابند یا زیاد کابوس می‌بینند اغلب رفتارهای پرخاشگرانه دارند. خستگی زیاد ناشی از بی‌خوابی موجب ضعف، بی‌ثباتی و فوران خشونت می‌شود.
درک رفتار از طریق مشاهده تاثیرات
۱- اسباب‌بازی کودک خود را با دقت انتخاب کنید. اسباب‌بازی‌ها روی رفتارهای کودک اثر می‌گذارند. بعضی از اسباب‌بازی‌ها مثل تفنگ، شمشیر، چاقو و تیرکمان دلیل بازی‌های خشن کودکان هستند. علاقه کودک به بازی‌های خشن روی رفتارهای واقعی او تاثیر گذاشته و موجب رفتارهای تهاجمی می‌شود.
۲- رسانه‌ها همچون برنامه‌های تلویزیونی، اینترنت، بازی‌های ویدئویی و … رفتار کودکان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. اگر چه گاهی محدودیت‌هایی نیز برای نمایش خشونت وجود دارد؛ اما اغلب رسانه‌ها با نمایش مضامین خشونت‌آمیز بسیار راحت برخورد می‌کنند. وقتی کودک خشونت را در تلویزیون می‌بیند ممکن است آن را به عنوان رفتاری عادی درک کند. سعی کنید تا جای ممکن تماشای برنامه را برای کودکان محدود کنید حتی زمانی که کودک دو ساله است.
۳- توجه به محیط اجتماعی کودک. کودکان علاقه دارند رفتار هم‌سالان را تقلید کنند، این به این معنی است که رفتار دوستان آن‌ها برای‌شان معنای رفتار خوب را دارد. زمانی که کودک بیشتر وقت خود را با هم‌سالی سپری می‌کند که پرخاشگر است، ممکن است از نظر او پرخاشگری کاملا طبیعی تلقی شود. اگر کودک شما دوست پرخاشگری دارد با والدین او در این زمینه گفتگو کنید و مدت زمانی را که کودک شما با او وقت می‌گذراند کاملا محدود کنید.
۴- به رفتارهای خودتان بیندیشید. کودکان تحت‌تاثیر افرادی که با آن‌ها وقت می‌گذرانند و از آن‌ها مراقبت می‌کنند، قرار می‌گیرند. والدین، خواهر و برادر، معلمان و مربیان از جمله این افراد هستند. اطمینان حاصل کنید که شما و هر بزرگ‌سالی که با کودک سر و کار دارد الگوی مناسبی برای او باشد.
۵- تجربه خشونت به کودک آسیب می‌رساند. آسیب جسمی یا روحی یا قرار‌گرفتن در معرض خطر. خشونت می‌تواند رفتار کودک را تحت‌تاثیر قرار دهد. مثلا قرار‌گرفتن کودک در موقعیتی که مجبور به مشاهده مورد آزار قرار‌گرفتن کسی است، می‌تواند روی رفتار او اثر بگذارد. در چنین شرایطی حتما از روان‌شناس کمک بگیرید.
کنترل و مدیریت رفتار
۱- چنانچه کودک مرتکب رفتاری خشونت‌آمیز شد به جای تنبیه یا مجازات جسمی به او یک تایم‌آوت کوتاه بدهید. به او بگویید روی صندلی بنشیند یا به اتاق خود برود. این کار به هر دوی شما کمک می‌کند آرام شوید. مدت تایم‌آوت یا فاز استراحت به سن کودک بستگی دارد. می‌توانید به ازای هر سال یک دقیقه در نظر بگیرید. اطمینان حاصل کنید جایی که کودک را می‌فرستید برای او پاداش نباشد؛ مثلا او را به اتاق اسباب‌بازی نفرستید.
۲- به کودک بیاموزید خشونت همیشه بد است و رفتارهای جایگزین را از طریق ایفای نقش به او یاد بدهید؛ مثلا موقعیتی را بازی کنید که کودکی قصد دارد اسباب‌بازی‌های او را بردارد، به او یاد بدهید که می‌تواند و حق دارد عصبانی شود؛ اما باید آرام و بدون خشونت مشکل را حل کند.
۳- با کودک درباره احساسات‌اش صحبت کنید. اجازه دهید بداند همیشه آماده گوش‌دادن به او هستید و می‌تواند راجع به همه احساسات‌اش با شما صحبت کند و به شما اعتماد کند.
۴- برای آگاهی بیشتر می‌توانید کتاب‌هایی را که در زمینه کنترل خشم و پرخاشگری کودکان وجود دارند بخوانید. چنانچه کودک شما غالبا رفتارهای تهاجمی و پرخاشگرانه دارد حتما با مشاور روان‌شناس صحبت کنید.