علی رضوانی؛ بازجویی در ظاهر خبرنگار

۲۰ تیر ماه ۱۳۹۹ در برنامه «بدون تعارف» شبکه دوم سیمای جمهوری اسلامی، در صندلی مقابل روح‌الله زم - مدیر آمدنیوز که در مهرماه ۹۸ دستگیر و به ایران بازگردانده شد - نشست؛ در ظاهر خبرنگار و در عمل بازجو. او علی رضوانی است که علاقه دارد خود را یک خبرنگار ساده و کنجکاو نشان دهد اما در پرونده‌های امنیتی و بازجویی‌های شماری از فعالان سیاسی و مدنی حاضر بوده است.

علی رضوانی، خبرنگار صدا‌و‌سیما که این ‌بار مامور بازجویی از روح‌االله زم در برنامه بدون تعارف بود، خبر بازداشت زم که نیروهای اطلاعات سپاه در کانال آمدنیوز منتشر کردند را به او نشان می‌دهد و با لحنی وقیحانه و پوزخند می‌گوید: «کانالته، اون لحظه‌ای که دستگیریت منتشر شد.» بعد در ادامه می‌گوید: «این لحظه‌ایه که منتشر شد که سازمان اطلاعات سپاه روح‌الله زم را دستگیر کرد ... و آرم سپاه اومد به جای کانالت. ... بعد می‌دونی این صحنه چیش قشنگ بود؟ وقتی این منتشر شد، به سرعت نور داشت اعضای کانالت می‌ریخت. همه داشتن در می‌رفتن!»

رضوانی دو بار در ابتدا و انتهای برنامه، وانمود می‌کند که محل ضبط برنامه جایی خارج از زندان است، اگرچه زم دو بار در تشریح وضعیتش اشاره می‌کند که در همین مکان ضبط برنامه، بازداشت بوده است.

علی رضوانی همراه با روح‌الله زم

این برنامه انعکاس‌ بسیاری در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی داشت و بسیاری از کاربران به توصیف هویت علی رضوانی پرداختند.

از جمله حسین رونقی ملکی، زندانی سابق سیاسی، در توئیترش خاطره‌ای از علی رضوانی نقل کرد که نشان می‌دهد سابقه رفت و آمد او به زندان برای بازجویی، به خیلی پیش از این‌ها برمی‌گردد. او نوشت:‌‎ «علی رضوانی خیلی آدم بزدلی است اوین دوبار دیدمش، که یک بار تو راه‌پله بند ۷ باهاش برخورد داشتم! دستشو گرفتم بهش گفتم: "خانواده‌ات می‌دونن چی ‌کار می‌کنی؟ از تحقیر آدما و فیلم گرفتن ازشون لذت می‌بری؟" جلو چندتا زندانی سفید شد با لرز گفت: "منم مثل شمام، از مردمم، حرف شما رو می‌زنم." ‏گفتم: "خجالت نمی‌کشی؟ تو از مایی؟ از مردمی؟ حرف مردم رو می‌زنی؟ الان ما اینجا هر چی بگیم رو، می‌بری پخش می‌کنی؟ مثل همیشه دروغ می‌گی تو دقیقا دشمن مردمی." با چهره ترسیده، یه نگاهی به اطراف کرد، دستشو کشید و سریع رفت. در ظاهر از زندان رها شدیم ولی خاطرات تلخ اونجا ما رو رها نکردند.»

رضوانی مجری برنامه‌هایی چون «۲۰:۳۰»، «بدون تعارف» و «خارج از گود» بارها در برنامه‌‌هایی امنیتی ظاهر شده است. بسیاری از کاربران و فعالان ایرانی این به‌ظاهر مجری تلویزیونی را «بازجو-خبرنگار» یا «کسی که در پوشش خبرنگاری برنامه‌های امنیتی می‌سازد» می‌خوانند.

نام علی رضوانی پیش از این هم در پرونده کاووس سید‌ امامی شنیده شد. سیدامامی استاد دانشگاه و فعال محیط زیست بود که ۱۹ بهمن در زندان اوین جان باخت و مسئولان جمهوری اسلامی ادعا کردند که او خودکشی کرده است! ۱۹ آبان ۹۸ علی رضوانی در مستند جنجال‌برانگیزی به نام «مظنونین همیشگی» - که صدا‌و‌سیمای جمهوری اسلامی درباره بازداشت‌شدگان محیط زیستی تهیه کرده بود - با یک کارشناس سازمان اطلاعات سپاه در این باره مصاحبه کرد. او در این برنامه گفت که موضوعِ - به گفته آنان - جاسوسی فعالان محیط زیست تبدیل به دغدغه شخصی خودش شده است. این برنامه چند دقیقه پس از آغاز، به بهانه اشکال فنی متوقف شد و دیگر هرگز از صدا‌و‌سیما پخش نشد.

رامین سیدامامی، فرزند کاووس سیدامامی، پس از پخش این برنامه در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت که علی رضوانی یکی از افراد تیم بازجویی مادرش، مریم ممبینی، بوده است. او همچنین در مصاحبه با تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی ماجرا را این‌گونه تعریف کرد: «مادرم آن مجری برنامه را که دید گفت اِه! این همان شخصی بود که من را داشت بازجویی می‌کرد در خانه‌مان. ... این آقای علی رضوانی، که خبرنگار صداوسیما و شبکه سه صداوسیما ست، همان روزی که بازی فوتبال ایران و پرتغال [۴ تیر ۱۳۹۷] بود برای جام جهانی - که این هم قبلا مستند شده بود که ریخته‌اند خانه ما یک سری و با هفت هشت تا جعبه رفته بودند در زیرزمین که نمی‌دانم صحنه‌سازی کنند با دوربین و این‌ها - یک تیم ۲۰، ۳۰نفری اطلاعات سپاه که خانه‌مان آمدند این آقای مجری هم همراه آن‌ها جزء تیم بازجویی بود که مامانم را نشاندند جلوی دوربین و زیر فشار هی ازش سوال کردند که بر علیه شوهرش اعتراف کند یا ازش می‌پرسیدند که این کیه در آن عکس یا از این‌جور سوال‌ها. تا جایی که مامانم این‌قدر حالش بد شد که یک Nervous Breakdown (فروپاشی عصبی) داشت و مجبور شدند که ببرندش بیمارستان.» همسر کاووس سید امامی که بارها در جریان پرونده فعالان محیط زیست از سوی ماموران امنیتی بازجویی شده بود، در نهایت در مهرماه ۹۸ از ایران خارج شد و به فرزندان خود در کانادا پیوست.

پس از این ماجرا، رضوانی در پرونده دیگری هم حضور داشت. مسیح علی‌نژاد، کنش‌گر مدافع حقوق زنان، در آبان ۹۸ از مراجعه ماموران امنیتی به همراه علی رضوانی - به عنوان بازجو - به خانه مادرش خبر داد و نوشت: «علی رضوانی خبرنگار نیست، بازجو و همکار نهاد‌های امنیتی ‌است که به همراه دو تن از ماموران اطلاعات بابل سراغ مادرم رفتند تا از مادرم در این گزارش تلویزیونی مصاحبه یا همان اعتراف علیه من بگیرند اما در روستای ما، قمیکلا، آن‌ها را به خانه راه ندادند، برای همین برادرم را گروگان گرفتند.»

اگرچه بازجویان موفق به بازجویی-مصاحبه با مادر مسیح علینژاد نشدند، به بابل رفتند و مصاحبه‌ای گرفتند از خواهر و دخترخواهر مسیح علینژاد علیه او. البته در این برنامه، حمید امامی هم علی رضوانی را همراهی می‌کرد.

در کنار آمنه‌سادات ذبیح‌پور، بازجوی دیگری که خود را خبرنگار معرفی می‌کند 

رضوانی فعالیت حرفه‌ای خود را از باشگاه خبرنگاران جوان شروع کرد؛ خبرگزاری امنیتی‌ای که توسط معاونت سیاسی صداوسیمای جمهوری اسلامی تاسیس شد و گزارش‌های تصویری آن از بخش‌های مختلف خبر سیمای جمهوری اسلامی پخش می‌شود.

رضوانی ابتدا با خبر‌های نیروی انتظامی وارد صدا‌و‌سیمای جمهوری اسلامی شد. البته گفته می‌شود با استفاده از رانت خواهرش، که کارمند صدا‌و‌سیما است، وارد این سازمان شده است. او در ابتدا بارها در اجرای برنامه «خارج از گود» به دلیل جانبداری از تیم‌های فوتبال مطرح ایرانی، مورد انتقاد مخاطبان قرار گرفت و جنجال به پا کرد.

خبرگزاری مهر درباره او می‌نویسد: «علی رضوانی متولد ۲۸ آذر ۱۳۶۳ در محله چیذر تهران است. در دانشگاه، علوم ارتباطات خوانده و آن‌قدر به دیوار خانه‌شان مشت کوبیده که بالاخره سر از "کونگ‌فو" در می‌آورد و حتی پایش به تیم ملی باز می‌شود. اما یک روز که خبر ثبت‌نام دوره‌های خبرنگاری و اجرای صداوسیما را می‌بیند، تصمیم می‌گیرد که از کونگ‌فو دست بکشد و حالا مشت‌هایش را جای دیگری بکوبد.»

گرفتن اعترافات تلویزیونی از فعالان و زندانیان سابقه‌ای به اندازه عمر جمهوری اسلامی دارد. جز علی رضوانی نیز دیگرانی هم هستند که در ظاهری متفاوت، به بازجویی فعالان و شهروندان ایرانی مشغول بوده‌اند یا هستند. از جمله:

- آمنه‌سادات ذبیح‌پور، بازجوی سپیده قلیان، فعال مدنی

- حمید امام، از جمله همراه با علی رضوانی در مصاحبه با خواهر مسیح علینژاد حضور داشت

- اسماعیل فلاح، بازجوی برنامه اعتراف اجباری علی افشاری، عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت

- حسن شمشادی، شخصی که در تهیه اعترافات اجباری تلویزیونی سال ۱۳۸۸ نقش داشت. او در سال ۱۳۸۸ از طرف صداوسیمای جمهوری اسلامی در سفرهای انتخاباتی میرحسین موسوی حضور داشت اما پس از انتخابات و اعتراضات به تقلب در آن، به سلول‌ زندانیان از جمله برخی از اعضای ستاد انتخاباتی میرحسین موسوی می‌رفت و از آنان مصاحبه/اعتراف می‌گرفت

- ایمان مرآتی، بازجوی برنامه اعترافات اجباری محمد عطریانفر و محمد‌علی ابطحی، از اعضای اصلی ستاد انتخاباتی میرحسین موسوی، در سال ۱۳۸۸

- مرتضی حیدری، مجری مشهور صداوسیمای جمهوری اسلامی که در قالب میزگرد «آسیب‌شناسی نظری حوادث بعد از انتخابات» در برابر سعید حجاریان، محمد عطریانفر و سعید شریعتی نشست تا بالاجبار علیه باور و اعتقاداتشان سخن بگویند. برنامه‌ای که در آن، همچون برنامه علی رضوانی با روح‌الله زم، این زندانیان لباس‌های معمولی پوشیده بودند و به نظر می‌رسید که محل ضبط برنامه، ساختمان صداوسیمای جمهوری اسلامی است