کودکان میخواهند دنیایی را که در آن زندگی میکنند، بشناسند تا به آن اعتماد کنند. پس جای تعجب نیست که سوالات زیادی بپرسند؛ اما پاسخدادن به بعضی سوالات برای بزرگسالان آسان نیست. مثلا وقتی کودک سوالهای جنسی میپرسد بسیاری از والدین گیج و وحشتزده میشوند. سوالاتی همچون: «بچه چگونه وارد شکم میشود؟» و «چرا آلت تناسلی من و خواهرم مثل هم نیست؟»
چگونگی پاسخدادن به سوالات جنسی کودکان به سن کودک، میزان کنجکاوی او و میزان اطلاعات و باورهای والدین در مورد مسائل جنسی بستگی دارد. هرگز بابت سوالاش او را سرزنش نکنید یا سوال او را بیپاسخ نگذارید. سعی کنید سریع و کوتاه به سوال او پاسخ دهید. فراموش نکنید که رشد جنسی کودک نیز مرحله مهمی از رشد است و تاثیر بسیار مهمی در زندگی آینده او دارد.
طی چهل سال حکومت جمهوری اسلامی مسائل جنسی در ایران تبدیل به تابو شده است و بر اثر تبلیغات شبانهروزی آموزش و پرورش، صدا و سیما و نهادهای بهداشتی-اجتماعی و فرهنگی این امر در بسیاری از خانوادهها، که با روشهای صحیح فرزندپروری آشنا نیستند، هم تابو ست و هم موجب هراس میشود؛ اما همه اینها باعث نمیشوند که کودکان کنجکاوی طبیعی نداشته باشند و به دنبال پاسخ سوالاتشان نروند. دریافت اطلاعات غلط از منابع غیر علمی و نامعتبر باعث افزایش میزان اختلافات زناشویی در آینده میشود که ریشه آن در اتاق خواب است؛ اما همسران حتی توانایی مطرحکردن آن را ندارند. از طرفی افزایش بیماریهای وابسته به سکس؛ همچون زگیل و تبخال تناسلی، ویروس اچآیوی و دیگر بیماریها نشانه عدم آگاهی جامعه از شیوههای سکس سالم است. هنوز هیچ تحقیقی نشان نداده است که آموزش صحیح و بهموقع مسائل جنسی موجب بلوغ جنسی زودتر یا رفتارهای ناهنجار و انحرافی در کودکان میشود؛ بلکه تحقیقات تایید میکنند که آگاهی از مسائل جنسی باعث میشود کودکان بیشتر به رفتارشان دقت کنند و از عواقب رفتارهای جنسی خود آگاه باشند.
سن کودک
– آموزش جنسی به کودکان از تولد تا سه سالگی
بلافاصله بعد از تولد هنگام نوازش کودک یا عوضکردن پوشک نشان دهید که بدن او بسیار ارزشمند و قابل احترام است. هنگامی که او را پوشک یا حمام میکنید یا هر زمان که لخت است، اعضای بدن او را نشان دهید و نام ببرید. هنگام نامبردن عضو تناسلی را حذف نکنید و از آن نام ببرید تا تبدیل به تابو نشود.
بهترین راه این است که با آسانترین کلمات با کودک صحبت کنید و نام واقعی را که برای آلت تناسلی استفاده میکنید به او بگویید.
– آموزش جنسی به کودکان سه تا شش ساله
در این سن کودکان شروع به پرسیدن سوالاتی چون «مامان چرا از نواربهداشتی استفاده میکنی؟» یا «چرا شما در یک اتاق با هم میخوابید و من باید تنها بخوابم؟» یا «من چگونه به وجود آمدم؟»، میکنند. کنجکاوی کودک را جدی بگیرید و به سوالاتاش پاسخهای فوری کوتاه و مناسب سن بدهید.
با پاسخدادن به سوال کودک، مهمترین پیامی که میدهید این است که او را جدی گرفتهاید و از او عصبانی نیستید و مسخرهاش نمیکنید.
هنگام آموزش بهداشت و زمانی که به او یاد میدهید چگونه آلت تناسلی خود را بشوید، به او توضیح بدهید که هیچکس حق ندارد به آلت تناسلی او دست بزند و فقط پدر و مادر هنگام شستشو یا درمان اجازه دارند به عضو خصوصی او دست بزنند. این آموزش موجب محافظت کودک از سوءاستفاده و آزار جنسی میشود.
اگر کودک راجع به اندام تناسلی شما و اسم آن سوال کرد، کوتاه به او پاسخ دهید و نام واقعی آلت تناسلی خود را به او بگویید.
در کشورهای پیشرفته کتابهای تصویری متناسب با سن کودک وجود دارد و این کار را برای والدین آسانتر میکند. شما میتوانید با توجه به خلاقیت خودتان تصاویری رسم کنید و از طریق آنها راحتتر به کودکتان آموزش بدهید.
اگر کودک شما از شما هیچ سوالی در مورد مسائل جنسی نمیپرسد، ممکن است احساس خجالت یا ترس کند. بنابراین بدون اینکه او را تحت فشار بگذارید سر صحبت را با او باز کنید و تشویقاش کنید سوالاتاش را بپرسد.
– آموزش جنسی به کودکان شش تا نه ساله
کودک در این سن باید عملکرد ارگانهای داخلی و خارجی بدن را بشناسد. میتوانید اطلاعات خوبی از سایتهای علمی در اینترنت به دست بیاورید و در اختیار فرزند خود قرار دهید. این آموزشها در کشورهای پیشرفته علاوه بر والدین توسط معلم و کتابهای آموزشی انجام میشود.
– آموزش جنسی به کودکان نه تا دوازده ساله
در این سن کودک کمکم از لحاظ بدنی تغییر میکند. وقتی نشانههای رشد مثل رشد سینهها، رویش مو در آلت تناسلی، ترشح از واژن، مایع منی و تغییرات هورمونی ظاهر میشوند، شما میتوانید راجع به آنها با فرزند خود حرف بزنید. مثلا ترشحات سفید روی شورت را به دخترتان نشان دهید و توضیح دهید که بدن او کمکم آماده عادت ماهیانه میشود.
تمایل به رابطه جنسی و به دنبال آن فانتزیهای جنسی در این بازه سنی کمکم رشد میکند و کودک جذب اطلاعات جنسی میشود. در این زمان باید راجع به روشهای پیشگیری از بارداری و خطرات عدم پیشگیری با فرزند خود گفتگو کنید. اگر گفتگوکردن راجع به این موضوعات برایتان آسان نیست میتوانید به او کتاب یا جزوه بدهید.
– آموزش جنسی به نوجوانان دوازده تا هفده ساله
در دوره بلوغ تمایلات جنسی افزایش مییابد. در این زمان راجع به بیماریهایی که بر اثر رابطه جنسی ناایمن منتقل میشوند؛ مثل ویروس اچآیوی، تبخال تناسلی و دیگر بیماریهای جنسی با فرزندتان حرف بزنید. به او بگویید که در قبال سلامت خود و شریک جنسی بالقوهاش مسئولیت دارد. اگر راحت نیستید میتوانید از یک متخصص وقت بگیرید تا او با فرزندتان حرف بزند.
نکته مهم اینکه باورهای خود را راجع به رابطه جنسی و گرایشهای جنسی مختلف؛ همچون همجنسگرایی و دگرجنسگرایی به فرزند خود تحمیل نکنید و فقط اطلاعات علمی خام در اختیارش بگذارید.