وقتی از کودکآزاری سخن میگوییم اولین چیزی که به ذهن والدین و مربیان متبادر میشود کتکزدن و آزار جسمی کودک است. کودکآزاری اما فقط تنبیه و خشونت جسمی نیست و بسیار فراتر و پیچیدهتر از آن است.
تعریف کودکآزاری
هر گونه رفتار یا ترک رفتاری از جانب والدین، مربی یا مراقب کودک که باعث آسیب جسمی، روانی، عاطفی، جنسی یا مرگ کودک شود یا زندگی و آینده او را در معرض خطر قرار دهد، کودکآزاری است.
انواع کودکآزاری:
کودکآزاری بدنی
هر گونه بدرفتاری بدنی؛ مثل سوزاندن، لگدزدن، کشیدن مو، فشاردادن، هلدادن، کشیدن گوش، قراردادن مداد یا خودکار لای انگشتان و فشاردادن، شلاقزدن و دیگر آزارهای جسمی که موجب درد و آسیب جسمی شود، کودکآزاری بدنی است.
نشانههای فیزیکی و رفتاری در کودکی که مورد آزار بدنی قرار گرفته است:
بدرفتاری فیزیکی میتواند منجر به کبودی، تاول، سوختگی، خراش، آسیبهای داخلی، ضربه مغزی، شکستگی استخوان، کاهش طول عمر یا مرگ کودک شود.
کودکانی که به طور مداوم مورد آزار بدنی قرار میگیرند، غالبا رفتارهای ناهنجاری همچون خشونت علیه همسالان و حیوانات انجام میدهند. آنها از والدین خود و سایر بزرگسالان میترسند. ممکن است دچار افسردگی، اضطراب یا اختلال خواب و کابوسدیدن شوند. احساس اعتماد به نفس و احترام به خود ندارند و میتوانند به خود و دیگران آسیب برسانند. امکان ابتلا به انواع اعتیاد در بزرگسالی در این کودکان بیشتر است.
کودکآزاری جنسی
کودکآزاری جنسی زمانی است که از کودک برای مقاصد جنسی سوءاستفاده شود یا او را وادار به تماشا و حضور در رابطه جنسی بزرگسالان کنند. کودکان بزرگتر و قویتر هم ممکن است کودکان ضعیفتر، کوچکتر یا کودکان دارای معلولیت و محدویت را مورد آزار جنسی قرار دهند.
انواع آزار جنسی
- دستزدن به اندامهای خصوصی کودک بدون دلیل
- نشاندادن اندامهای جنسی به کودک توسط بزرگسال
- وادارکردن کودک به سکس دهانی و رابطه جنسی نیمه
- گفتگوی جنسی با کودک
- برقراری رابطه جنسی کامل با کودک
- وادارکردن کودک به فحشا و پورنوگرافی
نشانههای فیزیکی و رفتاری در کودکانی که مورد آزار جنسی قرار گرفتهاند:
- دشواری در نشستن و راهرفتن
- مشکلات روده
- خونریزی، درد، کبودی یا خارش در اندام تناسلی
- عفونتهای مجاری ادراری یا عفونتهای قارچی
- هر گونه بیماری مقاربتی
- افسردگی و اضطراب
- افت درسی ناگهانی
- اختلال در خوردن یا اختلال در خواب
- بازی جنسی با کودکان دیگر یا خودارضایی بیش از حد
- رفتارهای وسواسگونه؛ مثل شستن و پاککردن افراطی دست و صورت
کودکآزاری عاطفی
هر رفتاری از سوی والدین یا مربیان و مراقبان که موجب آسیب به رشد روانی و اجتماعی و عاطفی کودک شود و بر عملکرد رفتاری-شناختی و عاطفی و جسمی کودک تاثیر سوء داشته باشد، کودکآزاری عاطفی یا روانی است.
آزارهای عاطفی بر خلاف آزارهای جسمانی اثری قابل رؤیت بر جسم کودک بر جای نمیگذارند؛ اما عواقب آن بهمراتب عمیقتر، ماندگارتر و فاجعهبارتر است.
انواع خشونت عاطفی-روانی
- طرد یا بیتوجهی: نادیدهگرفتن کودک، اعلام ناخواستهبودن او، بیتوجهی به خواستهها، بدقولیکردن، گوشندادن به کودک، بیتوجهی به احساسات، آزادگذاشتن کودک برای انجامدادن هر کار و رفتاری، حتی آسیبزا.
- استفاده ابزاری از کودکان و دخالتدادن آنها در دعوا و بحثهای والدین به عنوان حامی یکی از طرفین.
- شرمندهکردن یا تحقیر کودک با نامگذاری روی او یا تمسخر او.
- تهدید کودک به تنبیه، جیغکشیدن سر کودک، خودزنی والدین هنگام عصبانیت از کودک، دادن احساس گناه و سوءاستفاده از نقاط ضعف کودک.
- محدودکردن کودک و جداکردن او از همسالان و عدم اجازه مشارکت کودک در بازی و جمع، به بهانه مراقبت از او.
نشانههای فیزیکی و رفتاری در کودکانی که مورد آزار عاطفی قرار گرفتهاند:
- اختلال در رشد
- شبادراری
- اختلالات گفتاری
- ناخنجویدن و زخمکردن پوست بدن
- مشکلات بهداشتی
- اختلال خوردن و نوسانات وزنی
- عواطف شدید و نامناسب، پرخاشگری
- رفتارهای ضد اجتماعی؛ مثل دروغگفتن، تقلبکردن، تخریب اموال عمومی، سرقت
- ترس و اضطراب
- تمایل به خودکشی
غفلت از کودک
غفلت از کودک به معنای عدم نظارت، مراقبت، پشتیبانی و محبت به کودک توسط والدین یا مراقبان است؛ به گونهای که سلامتی، ایمنی و رفاه کودک به مخاطره بیفتد.
انواع غفلت از کودک:
- غفلت فیزیکی و عدم مراقبت و نظارت کافی: مثل ترک مداوم کودک، فراهمنکردن پوشش مناسب، غذای سالم و نوشیدنی، عدم کنترل بهداشت فردی کودک، رهاکردن کودک در خانه به تنهایی و بدون مراقب.
- غفلت عاطفی-روانی: کودکان به محبت، توجه و دوستداشتهشدن نیاز دارند. نادیدهگرفتن نیازهای عاطفی کودک، عدم حمایت عاطفی، اجازهدادن به کودک برای مصرف مواد مخدر و الکل، دخالتدادن کودک در اعمال مجرمانه.
- غفلت پزشکی-درمانی: مراجعهنکردن بهموقع به پزشک و دندانپزشک، بیتوجهی به بیماری کودک و نگهداشتن کودک بیمار بدون اقدامات درمانی در خانه، عدم مراجعه به روانپزشک و روانشناس برای کودکی که نیاز به درمان روانشناسی و روانپزشکی دارد.
- غفلت آموزشی: نفرستادن کودک به مدرسه در زمان مقرر، فراهمنکردن امکان آموزشهای ویژه مورد نیاز برای کودکانی که نیاز به آن دارند، توجهنکردن به رفتوآمد کودک و غیبتهای او از مدرسه و عدم توجه به تکالیف کودک.
نشانههای فیزیکی و روانی غفلت از کودک:
- نداشتن لباس مناسب با شرایط آب و هوایی یا استفاده کودک از لباس کثیف و پاره
- گرسنه به مدرسه رفتن و نداشتن خوراکی یا داشتن نشانههای سوءتغذیه
- خوابآلودگی و چرتزدن در کلاس
- اقرار کودک به اینکه موظف است در خانه کار کند یا مراقب خواهر و برادر کوچکترش باشد.
- نامناسببودن بهداشت دهان و دندان
- نداشتن لوازم مدرسه و انجامندادن مداوم تکالیف
منبع