بعضی افراد هنگام شادی دچار اضطراب می‌شوند و به جای لذت‌بردن از لحظات شاد، نگران هستند. چگونه چنین واکنشی رخ می‌دهد؟ آیا این واکنش منطقی است یا نشانه افسردگی؟
پاول گیلبرت، روان‌شناس انگلیسی، هنگام کار با افراد مبتلا به افسردگی فهمید که آن‌ها برای شاد‌بودن یا لذت‌بردن از زندگی مشکل بزرگی دارند. او می‌گوید: «وقتی می‌خواهید به آن‌ها کمک کنید تا احساس بهتری داشته باشند، نگران می‌شوند.» آن‌ها فکر می‌کنند اگر امروز احساس خوبی داشته باشند حتما فردا اتفاق بدی برای‌شان خواهد افتاد.
ترس از شادی می‌تواند به دلیل باورهایی باشد که در ناخودآگاه افراد به عنوان باورهای صحیح ریشه دوانده‌اند. باورهایی همچون:
- پس از شادی‌کردن و لذت‌بردن حتما اتفاق بدی خواهد افتاد.
- ابراز شادی موجب فاصله از دیگران یا تحریک حس حسادت آن‌ها می‌شود.
- شاد‌بودن و لذت‌بردن غیر اخلاقی است.
- انسان‌های سطحی و کم‌خرد شاد هستند.
علاوه بر باورهایی که ریشه در فرهنگ و ادبیات و فلسفه دارند و شادی را امری مذموم می‌دانند؛ شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی یک جامعه هم تاثیر زیادی در شادی جمعی و فردی دارد.
در ایرانِ پس از انقلاب، ابراز شادی‌های جمعی جرم محسوب می‌شود و آموزش‌ها در مدارس و رسانه‌های جمعی در راستای غیر اخلاقی و بی‌فایده‌دانستن شادی است. برای بسیاری از والدین هم موفقیت فرزندان اولین و مهم‌ترین هدف تربیتی محسوب می‌شود؛ نه شادی و رضایت از زندگی و لذت‌بردن از آن. بنابراین آموزش شاد‌زیستن از جمله آموزش‌های فراموش‌شده در جامعه ایران است.
وضعیت سیاسی و معیشتی در جامعه امروزِ ایران، توان لذت‌بردن از زندگی را از بسیاری از شهروندان سلب کرده است. بنابراین عجیب نیست که سطح شادی اجتماعی در ایران تا این اندازه پایین است.
– شادی آموختنی است
اگر چه هر کسی روش خود را برای شاد‌بودن دارد؛ اما شیوه‌ها و نگرش‌های خاصی در زندگی هست که می‌تواند برای داشتن زندگی شاد و رضایت‌بخش به افراد کمک کند.
– شادی بدون احساس گناه
مهم‌ترین گام این است که باورهای نادرستی که از شادی در ذهن دارید مورد سوال قرار دهید و بخواهید شاد باشید. فراموش نکنید که اولین هدف در زندگی شاد‌بودن و لذت‌بردن از زندگی است و بدون آن، بزرگ‌ترین موفقیت‌ها هم رضایت‌بخش نیستند. شادی خود‌به‌خود به سراغ شما نمی‌آید. این شمایید که باید تلاش کنید تا از درون و بیرون شادی را جذب کنید. در تربیت کودکان همواره این نکته را مد نظر داشته باشید که آموزش ارزش و اهمیت شاد‌بودن در زندگی، مهم‌ترین آموزش است.
– قدردان باشید!
بسیاری از مردم آنقدر خوش‌شانس نیستند که در کشوری امن زندگی کنند. برخی سقفی بالای سرشان نیست و بسیاری حتی غذا و آب کافی ندارند. این‌ها نمونه‌هایی از مشکلاتی است که بسیاری از افراد با آن‌ها دست به گریبان‌اند. اگر خوب فکر کنیم چیزهایی داریم که باید به خاطرشان قدردان باشیم. پنج چیز را پیدا کنید که قدردان آن‌ها هستید و هر روز صبح به خودتان یادآوری کنید!
– یاد بگیرید «نه» بگویید!
«نه» گفتن برای‌تان سخت است؟ شما تنها نیستید. بسیاری از مردم در شرایط خاصی کلمه «نه» را از دایره لغات‌شان حذف می‌کنند. درخواستی از ما می‌شود که نمی‌توانیم آن را انجام دهیم. یا احساس‌مان به ما می‌گوید که نباید انجام دهیم. وقت کافی نداریم یا حتی از انجام آن لذت نمی‌بریم؛ اما از ترس این‌که دوست‌مان نداشته باشند و پذیرفته نشویم می‌گوییم: «بله». بعد از «بله» گفتن خودمان را سرزنش می‌کنیم و از خودمان متنفر می‌شویم.
خوب است که به دیگران کمک کنیم؛ اما نه به قیمت نادیده‌گرفتن نیازهای خودمان. دلیل این‌که نمی‌توانیم «نه» بگوییم کمبود اعتماد‌به‌نفس و احترام به خود است. فراموش نکنید که مهم‌ترین رابطه شما در زندگی ارتباط با خودتان است.
– به سلامتی خودتان اهمیت بدهید!
شما همانی هستید که می‌خورید! پس سلامتْ غذا بخورید و بدن‌تان را متناسب نگه دارید! با رژیم غذایی سالم و تحرک کافی می‌توانید احساس شادی و راحتی بیش‌تری داشته باشید. بعد از ورزش بدن انسان اندورفین ترشح می‌کند که به آن هورمون شادی هم می‌گویند. رژیم غذایی غلط باعث نوسان خلق‌وخو، خستگی و نداشتن میل و انگیزه می‌شود.
– از زندگی استفاده کنید و لذت ببرید!
فراموش نکنید که تنها یک بار زندگی می‌کنید. برای خود لیستی از کارهایی را که واقعا می‌خواهید انجام دهید تهیه کنید. سرگرمی‌های جدید پیدا کنید! شروع به لذت‌بردن از زندگی کنید و کارهایی انجام دهید که موجب می‌شود به شما خوش بگذرد و سرگرم‌تان کند!
– بر اساس قواعد خودتان زندگی کنید!
آدم‌ها گاهی به خواست اجتماع، والدین یا سایرین کارهایی را انجام می‌دهند که تمایلی به انجام‌اش ندارند و بعد احساس نارضایتی می‌کنند. والدین، معلمان، رسانه‌ها و دولت، به طور مستقیم و غیر مستقیم به ما می‌گویند که چطور باید زندگی کنیم. چگونه رفتارهایی داشته باشیم که انسان خوبی باشیم و چگونه هم‌رنگ جماعت باشیم؛ اما شما تلاش کنید قوانین خود را ایجاد کنید و شیوه زندگی منحصر‌به‌فرد خود را داشته باشید! نقاط قوت، اصول و ارزش‌های خود را بیابید و اهداف خود را بر اساس آن‌ها تعیین کنید! خود را باور کنید و به مهارت‌های خودتان تکیه کنید و مسئول زندگی خود باشید!
– زندگی فرآیند دادن و گرفتن است.
این کلید زندگی شاد و رضایت‌بخش است. هر چه بیشتر بدهید بیشتر دریافت می‌کنید. اگر دانش یا توان‌مندی خوبی دارید به این فکر کنید که چگونه می‌توانید با آن به دیگران هم کمک کنید؛ البته منظور از کمک‌کردن به دیگران نادیده‌گرفتن نیازهای خود و پنهان‌کردن مشکلات خود، در پسِ کمک به دیگران نیست. منظور کمک‌کردن سالم و هدفمند است.
وقتی شروع به کمک‌کردن به دیگران می‌کنید و با بی‌تفاوتی از کنار آدم‌ها و مشکلات‌شان عبور نمی‌کنید احساس شادی و رضایت از زندگی خواهید داشت.
– یاد بگیرید که عشق بورزید!
در درجه اول یاد بگیرید که خودتان را دوست داشته باشید! و بعد افراد مهم زندگی‌تان را فراموش نکنید! داشتن روابط قابل اعتماد و صادقانه برای زندگی شاد بسیار مهم است.