همایون شجریان؛ خواننده‌ موسیقی سنتی ایرانی

همایون شجریان خواننده و نوازنده‌ تنبک و کمانچه در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۵۴ در تهران به دنیا آمد. خانواده‌ او شاید کم‌تر نیاز به معرفی داشته باشند. همایون فرزند محمدرضا شجریان، خواننده و موسیقی‌دان سرشناس ایرانی است. او از کودکی از آن‌جا که در خانواده‌ای اهل هنر زندگی می‌کرد به موسیقی علاقه‌ وافر داشت. با تشخیص پدر نزد ناصر فرهنگ‌فر به فراگیری تکنیک و اساس موسیقی پرداخت. و چند سالی نیز آموختن موسیقی را نزد جمشید محبی پی‌گیری کرد. ده ساله بود که به هم‌راه خواهرش مژگان شجریان، نزد پدر دوره‌ی آموزش آواز را آغاز کرد و مراتب ترقی را با استعداد سرشارش به سرعت طی کرد. همایون به هنرستان موسیقی رفت و در آن‌جا کمانچه را به عنوان ساز تخصصی خود برگزید. سوای هنرستان به فراگیری کمانچه نزد اردشیر کامکار، نوازنده‌ ویولن و کمانچه و از اعضای گروه کامکارها پرداخت. همایون در این هنگام از به صورت گوشی به فراگیری تار و سنتور نیز همت گمارد. همایون شجریان از سال ۱۳۷۰ به همراه محمدرضا شجریان در کنسرت‌های آمریکا و اروپا و هم‌چنین ایران با ساز تنبک هم‌راهی کرد و از سال ۱۳۷۸ به بعد بود که به هم‌خوانی با پدر در کنسرت‌ها پرداخت که توجه بسیاری را جذب کرد و صدای زیبای او مورد حیرت همه‌گان واقع شد.

اولین اثر مشترک پدر و پسر، «یاد ایام» نام دارد که در دستگاه شور و در سال ۱۳۷۱ به صورت زنده در آمریکا اجرا شد و همایون در آن تنبک می‌نواخت. همایون شجریان کنسرت‌های بسیاری را با موسیقی‌دانان بزرگ ایران اجرا کرده است. این هنرمند جوان در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵ نامزد دریافت جایزه‌ی «گرمی» شد. اولین آلبومی که شجریان به تنهایی خوانندگی آن را برعهده داشت آلبوم «نسیم وصل» بود. آهنگ‌سازی این آلبوم را «محمدجواد ضرابیان» بر عهده داشت که توسط شرکت دل‌آواز و در سال ۱۳۸۲ منتشر شد. بخش اول این آلبوم در دستگاه همایون و بیات اصفهان بود. تصنیف «هوای گریه» از این آلبوم مورد اقبال عمومی بسیار قرار گرفت و باعث شهرت بیش‌تر همایون شجریان در عرصه‌ی آواز شد. این آلبوم شروعی بود بر اجرای کنسرت‌ها و آلبوم‌های مستقل و موفق. در سال ۱۳۸۳ همایون شجریان دو آلبوم شوق دوست و ناشکیبا را منتشر کرد.

آهنگ‌سازی «شوق دوست» را نیز محمدجواد ضرابیان  آهنگ‌ساز و نوازنده‌ موسیقی سنتی عهده‌دار بود. آهنگ‌سازی آلبوم ناشکیبا را اردشیر کامکار برعهده داشت. آلبوم «نقش خیال» در سال ۱۳۸۴ و به آهنگ‌سازی علی قمصری از دیگر کارهای همایون شجریان است که با استقبال فراوانی مواجه شد. آلبوم «ستاره‌ها» از دیگر آلبوم‌های همایون شجریان است که حاصل همکاری او با محمدجواد ضرابیان است. همایون شجریان در سال ۱۳۸۷ دو آلبوم «قیژک کولی» و «خورشید آرزو» را با هم‌کاری گروه دستان منتشر کرد. سال ۱۳۹۰ دو آلبوم «شوق‌نامه» و «ای‌جان جان بی من مرو» کاری بود که از همایون شجریان به بازار آمد. آلبوم شوق‌نامه بازیابی تصنیف‌های عبدالقادر مراغه‌ای است که حاصل چهار سال کار گروهی به سرپرستی محمدرضا درویشی است. عبدالقادر غیبی مراغه‌ای، شاعر و موسیقی‌دان و نوازنده قرن نهم هجری قمری بود که به او لقب معلم ثانی در موسیقی داده‌اند.

محمدرضا درویشی در سفری به ترکیه ۲۲ آهنگ از عبدالقادر مراغه‌ای را جمع‌آوری کرده است. همایون شجریان در گفت‌وگویی با ماهنامه تجربه در مورد سیر کار هنری خود چنین می‌گوید: «به لحاظ سبک کلی که من برای خوانندگی انتخاب کرده‌ام که خب این مسیر مشخص و واضح بوده است. برای شروع، من تاکید داشتم با کاری مثل «نسیم وصل» آغاز کنم که مخاطب بیشتری -به‌ویژه در نسل جوان- داشته باشد. اما کارهایی که بعد از آن انجام شد، بیشتر آثاری بودند که آهنگسازها بر اساس شناختی که از صدای من داشتند پیشنهاد می‌دادند و خب خیلی از آنها به جهت هم‌راستا نبودن با سلیقه من انجام نمی‌شد و تعدادی دیگر پیشنهادهای خوبی بود و به سرانجام می‌رسید. در واقع در این روند ده ساله، به نوعی میل شخصی من هم پشت این تنوع کاری بوده است؛ و این صرفاً به جهت محک زدن سلیقه مخاطبان نبوده، چرا که از قبل هم روشن بوده که هر یک از این پروژه‌ها با طیفی از مخاطبان ما ارتباط برقرار می‌کنند.

شاید این به نوعی جسارت بالایی را هم می‌طلبیده که شما این ریسک را بپذیری و پیش روی مخاطب گسترده‌ای که با «نسیم وصل» ارتباط برقرار کرده کارهای متفاوتی قرار دهی. در حقیقت ما نخواستیم سبک و شیوه‌ای که – به لحاظ فرم ملودی‌ها و ارکستراسیون و ابعاد دیگر- امتحان خود را پس داده را مدام تکرار کنیم. برخی از این کارها فرصت‌های مغتنمی بوده که نصیب من شده، مثل پروژه عبدالقادر [شوق‌نامه] و من قدر آن‌ها را دانسته‌ام.» ترانه‌ «وطن» با شعری از سیاوش کسرایی از کارهایی بوده است که در میان مردم بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تصنیفی که به راستی حس وطن‌دوستی را در آدمی برمی‌انگیزد.