«خیلی از متقاضیان بخش مسکن استیجاری که توان پرداخت اجاره خانه ندارند، به دنبال زمین اجاره ای برای برپاکردن چادر یا کانکس هستند که برای نخستین بار در شهر کرمان با این پدیده مواجه شدیم».
این سخنان آقای «علی گلسرخی» در گفتگو با خبرگزاری ایسنا و سپس شبکه خبر و انتشار آن در وبسایت‌های مختلف، به سرعت این خبر را تبدیل به یکی از خبرهای عجیب یکی دو روز گذشته کرد. علی گلسرخی در این گزارش به عنوان «فعال حوزه مسکن» و «عضو اتحادیه مشاوران املاک کرمان» معرفی شده بود و صراحتا نگرانی خود در حوزه مسکن را با گزارشگر و تلویزیون در میان گذاشته بود.
او با تاکید بر اینکه قیمت ملک بالا می‌رود اما هیچ‌وقت پایین نمی‌آید، به بحث از قیمت زمین در کرمان پرداخت و با بیان اینکه قیمت زمین در کرمان براساس غصب (۲۵ متر مربع) محاسبه می‌شود، ادامه داد: «در پایین ترین محله شهر و حاشیه ها قیمت هر غصب زمین ۱۰ میلیون تومان، در مناطق بالای شهر هر قصب ۲۰۰ میلیون تومان و در محله های متوسط قیمت ۶۰ تا ۸۰ میلیون تومان است».
گلسرخی همچنین از اینکه دولت در بخش مسکن وارد نمی‌شود و سرمایه‌گذاری نمی‌کند، انتقاد کرد و این نکته را واقعیت بدیهی این سال‌ها دانست که خیلی از شهروندان، توان پرداخت اجاره خانه را ندارند.
او در انتقاد خود از رویکردهای دولتی گفت: «سال ها قبل هشدار دادیم که اگر دولت در شهر کرمان در بخش مسکن که شرایط خاصی دارد و مهاجرپذیر است، ورود نکند، در آینده با پدیده های اجتماعی خاص و معضلات اجتماعی مواجه شده و بعضا امکان دارد مستاجران به آلونک نشینی رو بیاورند که در حال حاضر در شهر کرمان مستاجر آلونک نشین زیاد داریم و متاسفانه اکنون مستاجر کانکس نشین و چادرنشین اضافه شده و این خود می تواند پیامدهای اجتماعی وحشتناک زیادی داشته باشد».
اما این سخنان با واکنش تند و غضب‌آلود رییس اتحادیه مشاوران املاک کرمان روبرو شد و او در گفتگویی با خبرگزاری صداوسیما – مرکز کرمان – کانکس‌نشینی برخی از مستاجران در کرمان را تکذیب کرد.
آقای «شهریاری» در این گفتگو گفت: «انتشار خبر در فضای مجازی به نقل از وی مبنی بر کانکس نشینی و اجاره زمین خالی برای نصب چادر از طریق برخی مستاجران کرمانی صحت ندارد» . او همچنین شخص آقای گلسرخی را «فاقد صلاحیت» دانست که در اتحادیه مشاوران املاک کرمان نیز سمتی ندارد.
آیا کانکس‌نشینی در کرمان دروغ است؟
آموزشکده توانا نمی‌تواند به صورت میدانی و با حضور در محل صحت و سقم مدعیات بالا را بسنجد، اما مشاهدات دیگر در حوزه‌های مشابه، نشان می‌دهد که اگرچه رییس اتحادیه مشاوران املاک کرمان، مسئله کانکس‌نشینی و چادرنشینی را رد می‌کند، ولی این به معنای این نیست که در استان کرمان خبری از بدمسکنی نیست. در سخنان آقای گلسرخی با شبکه خبر، بحث از حاشیه‌نشینی برجسته بود و اینکه نزدیک به چند هزار کرمانی در مناطق حاشیه‌ای زندگی می‌کنند. آقای گلسرخی چه دروغی گفته است وقتی در مرداد ۹۷ خود فرماندار کرمان نیز از وجود ۳۱ نقطه حاشیه‌نشینی در این شهر خبر داد که به گفته او نزدیک به ۵۰ هزار نفر در آن مناطق زندگی می‌کنند.
در یک تحقیق دانشگاهی نیز با اشاره به رشد ۹ برابری جمعیت شهر کرمان در پس از انقلاب ۵۷، «توسعه فیزیکی مدیریت‌نشده شهری» یکی از مشکلات شهر کرمان برشمرده شده است. در این تحقیق از دو محله «سیدی» و «امام‌حسن» به عنوان دو منطقه‌ای نام برده شده است که در پایین‌ترین سطح زندگی نسبت به دیگر مناطق شهر هستند و بیش از ۱۱ هزار نفر در این دو شهرک زندگی می‌کنند. بنا به گفته این تحقیق: «ساکنان این محله‌ها اغلب مهاجر و از نظر سطح سواد، درآمد، نوع شغل در سطح پایینی نسبت به ساکنان سایر محلات شهر قرار دارند و همچنین وضعیت مسکن، بهداشتی و زیرساختی در سـطح محلـه بسـیار نامطلوب است».
کانکس‌نشینی راه نجات از بی‌خانمانی
جدای از این، و جدای از خود شهر کرمان در بخشی از استان کرمان و به روایت وبسایت‌های نزدیک به حکومت، کانکس‌نشینی و چادرنشینی و به طور کلی مقوله بدمسکنی همچنان رواج دارد. از جمله می‌توان از شهرستان «کوهبنان» در شمال استان کرمان مثال زد.
پس از زلزله سال ۱۳۹۶ در این شهرستان و حداقل تا پاییز ۹۷، اوضاع اهالی زلزله‌زده در این شهر بسامان نبود و با توجه به تخریب خانه‌ها و گرانی مصالح ساختمانی، مسئله کانکس‌نشینی و چادرنشینی رواج شده بود.
عضو شورای شهر کوهبنان در گفتگویی در پاییز ۹۷ پیرامون این مسئله گفته بود: «با وجود اقداماتی که دولت و بنیاد مسکن انجام دادند اما رشد قیمت‌ها آنقدر بالاست که نمی‌توانیم خانه ها را تکمیل کنیم این اواخر وامی پنج میلیونی به مردم داده شد اما قیمت یک پکیج یا لوله کشی گاز بسیار بیشتر از این پنج میلیون است… خانه ها در مرحله نازک کاری درون سازه اکثرا متوقف شده اند و امکان زندگی در این خانه ها وجود ندارد به همین دلیل هنوز هم شاهد کانکس نشینی و حتی چادر نشینی در شهر هستیم».
به گفته این مقام شهری در کوهبنان، فقط ۲۰ تا ۲۵ درصد افرادی که کار ساخت و ساز را شروع کردند خانه هایشان به اتمام رسیده است. بخشی از مردم هم از ابتدا به دلیل اینکه نمی توانستند خانه ها را تکمیل کنند، در همان خانه های خسارت دیده و خشت و گلی زندگی می کنند. به گفته او، هنوز هم در برخی از خانه ها می توان چادر دید و بازار کانکس نشینی هم داغ است.
کانکس‌نشینی در بام‌های تهران
ضمنا اشاره دیگری هم که درباره پدیده کانکس‌نشینی در ایران – و نه صرفا در کرمان – می‌توان داشت، پدیده بام‌خوابی در تهران و برپاکردن کانکس در بام‌ها و اجاره آن به افراد کم‌بضاعت است.
«علی نوذرپور» – عضو شورای شهر تهران – درباره مسئله اجاره کانکس در پشت‌بام‌ها به این پدیده پرداخت که در برخی از مناطق ضعیف و کم‌برخوردار شهر تهران، مالکین قسمت پشت بام خود را به صورت یک اتاق به افراد کم‌بضاعت، اجاره می‌دهند. ساختمان‌هایی که به گفته آقای نوذرپور، سبک، موقت و ناایمن هستند.