مدیریت انتخابات در دوران گذار؛ چالش‌ها و فرصت‌ها

صحبت از انتخابات آزاد و منصفانه، در شرایط امروز ایران چه ضرورتی دارد؟ وقتی جمهوری اسلامی از مهندسی انتخابات و تقلب کم یا زیاد در هیچ انتخاباتی ابایی ندارد، وقتی فیلتر شورای نگهبان فقط اجازه حضور نامزدهای خودی را می‌دهد و وقتی احزاب و تشکل‌ها از صحنه سیاسی جامعه حذف شده‌اند و توان رقابت انتخاباتی ندارند، چطور می‌توان به انتخابات، به مفهوم آزاد آن، فکر کرد؟

حکومت‌های تمامیت‌خواه، وقتی در سراشیبی سقوط قرار بگیرند، پای میز مذاکره با مخالفان می‌آیند و تن به واگذاری ذره‌ذره قدرت می‌دهند. پس از آن برگزاری هوشمندانه و با دقت یک انتخابات، می‌تواند گذار از دیکتاتوری به دموکراسی را بسیار آسان کند؛ همان‌قدر که شرایط انقلابی و زیاده‌خواهی‌ها آن را ناکارآمد می‌کند.

انتخابات آزاد و منصفانه در فردای ایران، نتیجه مبارزه‌ای مدنی و بدون خشونت برای مطالبات گوناگون اجتماعی و از جمله برای آزادسازی انتخابات از سیطره ایدئولوژیک و اجرایی نظام جمهوری اسلامی خواهد بود.

چنین انتخاباتی فقط هنگامی ممکن است که نظام جمهوری اسلامی در شرایط انتقالی و گذار به دموکراسی قرار گرفته باشد و نتواند از وقوع آن ممانعت موثر به عمل آورد.

در چنین مرحله‌ای، نظام‌ها می‌کوشند از امکانات و مهارت‌های خود یا هر گونه ترفندی برای تقلب‌های پیچیده با هدف تاثیرگذاری بر نتیجه انتخابات سود جویند. این‌جا ست که یک انتخابات آزاد، با نظارت بین‌المللی، می‌تواند دوران گذار را بهتر، سریع‌تر و با چشم‌اندازی روشن‌تر پیش ببرد.

هرچه مدیریت دوران گذار بهتر و بیش‌تر بر مبنای اصول و قوانین بین‌المللی پیش برود، بیش‌تر می‌توان امید داشت که در آینده ساختاری لیبرال و دموکرات برای نظام حکومتی پایه‌ریزی شود. به همین دلیل مدیریت انتخاباتِ دوران گذار، در دل مدیریت خود این دوران، از اهمیت بسیاری برخوردار است.

کتاب «مدیریت انتخابات در دوران گذار؛ چالش‌ها و فرصت‌ها»، تهیه‌شده در «موسسه بین‌المللی برای دموکراسی و کمک به انتخابات آزاد»، به بررسی شرایط برپایی یک انتخابات آزاد در دوران گذار و ابزارهای لازم آن می‌پردازد. این کتاب می‌گوید که چطور و با چه روش‌هایی می‌توان از تاثیرگذاری حکومت‌ها بر چنین انتخاباتی جلوگیری کرد و رقابت عادلانه را ممکن ساخت. همچنین سه مطالعه موردی «اندونزی»، «غنا» و «شیلی» به طور ملموس به شما نشان می‌دهد که حکومت‌ها در این دوران چطور تلاش می‌کنند تا قدرت از کف‌شان نرود و خواست واقعی مردم محقق نشود.

این کتاب با ترجمه آقای حسن شریعتمداری به فارسی، و به همت آموزشکده توانا منتشر می‌شود؛ با این امید که برای هرچه بهتر طی‌شدن این دوران در فردای ایران، گامی موثر برداشته شده باشد.