بینش و انگیزه
دولت کوبا طی سه روز در مارس ۲۰۰۳، هفتاد و پنج مخالف سیاسی را بازداشت کرد. بسیاری از این افراد، روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق بشر و کتابداران برجسته بودند. بسیاری از بازداشت‌شدگان در مورد زندگی در کوبا گزارش‌های انتقادی تهیه کرده و به رسانه‌های خبری بین‌المللی ارسال می‌کردند. رژیم کوبا از توجه فزاینده بین‌المللی به این گزارش‌ها هراسان شده بود. دولت به واسطه ترس از دست دادن کنترل بر مردم، تصمیم به سرکوب این افراد گرفت. این سرکوب بعدا به بازداشت‌های «بهار سیاه» معروف شد.1 کاسترو برای مشروعیت‌بخشی به بازداشت‌ها، مخالفان را به دریافت کمک مالی از ایالات متحده برای بی‌ثبات کردن اوضاع سیاسی کشور متهم کرد.2
مخالفان در محاکمات یک روزه محکوم شده و به آنها احکام حبس از شش تا ۲۸ سال داده شد. این افراد در دوره زندان، متحمل آزارهای جسمی بسیاری شدند، دادن آب آلوده به مدفوع و غذای مخلوط شده با کرم و محرومیت از مراقبت‌های بهداشتی، از جمله این آزار و اذیت‌ها می‌باشد.3
گروهی از زنان که به «زنان سپیدپوش» معروف شدند، تصمیم گرفتند مخالفت خود را با این سرکوب که در دوران اخیر در کوبا از حیث شدت سابقه نداشته، علنی کنند. زنان سپیدپوش به عنوان گروهی از مادران، خواهران و خویشان زندانیان، کار خود را آغاز کردند و امید داشتند عزیزان خود را از زندان آزاد کنند.
اهداف و مقاصد
میریام لیوا، یکی از اعضای زنان سپیدپوش می‌گوید: «هدف ما صرفا انسان‌دوستانه است؛ آزادی زندانیان مارس ۲۰۰۳.»4
زنان سپیدپوش در اولین واکنش به بازداشت‌های بهار سیاه، خواستار آزادی اعضای خانواده و عزیزان خود از زندان شدند. آنها امید داشتند که این خواسته را با سازماندهی تظاهرات مسالمت‌آمیز که دو هفته پس از بازداشت‌ها آغاز شد، محقق سازند. هدف اولیه گروه، آزادی ۷۵ زندانی سیاسی باقی ماند، اما ماموریت کلی زنان سپیدپوش گسترش یافت. زنان دیگری نیز که مستقیما تحت تاثیر بازداشت‌های بهار سیاه قرار نگرفته اما با تاکتیک‌های سرکوبگرانه دولت کوبا مخالف بودند به این گروه پیوستند.5
لارا پولان، یکی از زنان سپیدپوش می‌گوید: «من مبارزاتم را در ابتدا برای همسرم آغاز کردم و سپس برای گروه و اکنون برای تغییرات به سوی داشتن جامعه‌ای بهتر.» «ما قابلیت‌هایی در خود یافتیم که قبلا از آن بی‌اطلاع بودیم.»6
رهبری
زنان سپیدپوش دو هفته پس از بازداشت‌های بهار سیاه در سال ۲۰۰۳، نخستین گردهمایی خود را در کلیسای سانتا ریتا در هاوانا آغاز کردند. کار گروه با فراخوان زنان خویشاوند بازداشت‌شدگان توسط بلانکا رییِس و لارا پولان آغاز شد.7 طی چند هفته آنها توانستند ۳۰ زن را بسیج کنند؛ زنانی که از آن زمان تاکنون هیچ‌یک ساکت ننشسته‌اند.8 حلقه رهبری زنان سپیدپوش علاوه بر رییِس و پولان شامل است بر: میریام لیوا، همسر اسکار اسپینوزا چِیپه؛ برتا سولر، همسر آنجل مویا آکوستا؛ لویدا والدِس، همسر آلفردو فلیپه فوئنتس و خولیا نونِس، همسر آدولفو فرناندز سینز.9
فضای مدنی
حکومت کاسترو از آغاز به قدرت رسیدن رژیم کمونیستی در سال ۱۹۵۹، با بازداشت‌ها و حبس‌های مدام ناراضیان سیاسی تعریف شده است. این حکومت در سال ۱۹۹۹، برای مقابله با اغتشاش، مقررات سختی وضع کرد؛ فعالیت‌هایی چون وارد کردن متن‌های مربوط به دموکراسی از سازمان‌های خبری بین‌المللی می‌توانست مجازات تا بیست سال زندان داشته باشد.10 علاوه بر ایجاد محدودیت قانونی برای کوبایی‌ها در زمینه آزادی بیان و نشر اطلاعات، رژیم تلاش می‌کند چهره‌های مخالف را با برچسب‌زنی به عنوان عوامل ایالات متحده تضعیف کند و بی‌اعتبار سازد.11 کاسترو با بازداشت‌های بهار سیاه، امید داشت مطبوعات آزاد را از میان بردارد؛ اما
سرکوب به ارتقاء سطح روزنامه‌نگاری مستقل انجامید. اقدام کاسترو به سرکوب، به صورت کاتالیزور برای نویسندگان مخالف عمل کرد. بسیاری از کوبایی‌ها بدون دسترسی به اینترنت، داستان‌ها و ماجراهای مورد نظر خود را با دست‌نوشته و روی کامپیوترهای سفارتخانه‌های مختلف تایپ می‌کردند.12
با آنکه زنان سپیدپوش در فعالیت خود در چهارچوب تنگ فضای سیاسی بسته کوبا محتاط بوده‌اند، اما با مقاومت شدید از سوی دولت مواجه شده‌اند. دولت آنها را به همکاری با ایالات متحده جهت سرنگونی رژیم سوسیالیست در کوبا متهم و تلاش کرده آنها را بازداشت کند.13 به گفته یکی از مقامات دولت کوبا، زنان سپیدپوش «توسط اربابان یانکی خود … تحریک شده‌اند.»14
زنان سپیدپوش همچنین از سوی حامیان دولت که به باور مخالفان مجری اوامر رسمی‌اند، مورد توهین و حمله فیزیکی قرار گرفته‌اند.15
دولت کوبا به شدت رسانه‌ها را کنترل می‌کند و از این طریق تصویر ارائه شده از زنان سپیدپوش را تحریف می‌کند. در آوریل ۲۰۰۸، چند تن از اعضای زنان سپیدپوش، تحصنی برگزار کردند که در جریان آن مورد توهین و ناسزاگویی حدود ۱۰۰ تن از هواداران دولت قرار گرفتند.16 پلیس، زنان را به زور سوار اتوبوس کرده و از آن منطقه بیرون برد.17 تلویزیون دولتی به جای نمایش تصاویر بیرون کردن اجباری زنان، بخش‌های گزینش شده‌ای از مکالمه تلفنی زنان سپیدپوش با ایلِنا راس لِتینِن، عضو مجلس نمایندگان آمریکا را پخش کرد.18 گفتگوی این زن عضو مجلس نمایندگان هیچ ارتباطی با تحصن نداشت و صرفا بیان همبستگی وی با زنان سپیدپوش بود. با این حال، دولت کوبا مکالمه تلفنی را ضبط کرده و آن را در بخش خبر تلویزیون پخش کرده بود تا ادعای خود را مبنی بر اینکه زنان سپیدپوش، یک گروه سیاسی «ضد انقلاب» در پوششی دیگر هستند و توسط ایالات متحده کنترل می‌شوند، اثبات کند. یکی از تظاهرکنندگان می‌گفت: «همه این داستان یک نمایش مسخره است و حکومت دارد اطلاعات را دستکاری می‌کند. حکومت تصاویر مربوط به کشاندن ما به این سو و آن سو و لگد زدن به ما را نشان نداد.»19
پیام و مخاطب
زنان سپیدپوش با هدف آزاد کردن اعضای زندانی خانواده، تصمیم به تظاهرات هفتگی مسالمت‌آمیز در خیابان‌های هاوانا گرفتند. زنانی که سراپا سپیدپوش هستند هر یکشنبه در مراسم کلیسای سانتا ریتا ملاقات کرده و سپس در سکوت، خیابان پنجم هاوانا را طی می‌کنند.20 هر کدام از آنها گلی در دست داشته و پیر
اهنی می‌پوشد که بر روی آن تصویر خویشاوند زندانی او با تعداد سال‌های محکومیت زندان وی نقش بسته است.21 آنها با این تظاهرات، امید دارند آگاهی نسبت به قربانیان بازداشت‌های بهار سیاه را افزایش داده و به حکومت یادآور شوند که عزیزان خود را فراموش نکرده‌اند.22
روش‌های مسالمت‌آمیز زنان سپیدپوش، شاید کلید موفقیت آنها باشد. برخی بر این باورند که اگر آنها تظاهرات خود را کاملا به نحو مسالمت‌آمیز برگزار نمی‌کردند، جنبش آنها یکباره توسط حکومت نابود می‌شد. میریام لیوا یکی از تظاهرکنندگان می‌گوید: «من فکر می‌کنم به همین دلیل است که ما در جامعه کوبا جایگاهی داریم و حکومت باید قدم زدن ما در خیابان‌ها و اعلام مطالبات ما را بپذیرد. این برای اولین بار است که حکومت کوبا این واقعیت را پذیرفته که کسی حق دارد بیرون آمده و در فضای عمومی سخنش را بگوید.»23 آنها همچنین به حکومت کوبا نامه‌هایی نوشته و خواستار آزادی زندانیان شده و از دولت‌های خارجی درخواست حمایت کرده‌اند.24 تا این زمان، ۲۲ تن از بازداشت‌شدگان بهار سیاه، آزاد شده‌اند و زنان سپیدپوش به مبارزه برای آزادی ۵۳ زندانی باقی مانده ادامه می‌دهند.25
فعالیت‌های فراگستر
زنان سپیدپوش برای ایجاد ائتلاف یا جذب معترضان بیشتر به گروه خود، اقدامی نکرده‌اند اما عمل آنها الهام‌بخش دیگران در مشارکت در جنبش بوده است. زنان در استان‌های بیرون از هاوانا، سپیدپوشی را آغاز کرده و به راهپیمایی اعتراضی در برابر حبس‌های غیرعادلانه اعضای خانواده خود می‌پردازند.26 بنا به گزارش‌ها، گاهی حتی تا ۱۰۰ زن به راهپیمایان پیوسته‌اند.27
زنان سپیدپوش همچنین با جامعه بین‌المللی جهت پشتیبانی از خود تماس برقرار کرده‌اند. آنها علاوه بر گفتگو با زنان سیاستمدار آمریکایی مثل ایلِنا راس لِتینِن که از آنها حمایت می‌کنند، با مایک پارملی، رئیس دفتر حفاظت از منافع ایالات متحده در هاوانا دیدار کرده‌اند.28 پولان بر این باور است که برخی از زندانیان آزاد شده به دلیل فشارهای بین‌المللی رها شده‌اند. او می‌گوید که رهایی آنها «نه نمایش انسان‌دوستی دولت بلکه نوعی بده بستان برای جلب کمک‌های اروپا بویژه اسپانیا بوده است.»29 زنان سپیدپوش به خاطر تلاش‌هایشان در سال ۲۰۰۵ جایزه ساخارف برای آزادی اندیشه را از پارلمان اروپا دریافت کردند.30
Learn More
News & Analysis
“Cuban ‘Lady in White’ Tells of Police Repression.” Amnesty International 23 March 2010.
Frank, Marc. “Cuba Lashes out at ‘Ladies in White’.” Reuters UK. 25 April 2008.
Gjelten, Tom. “Bolder Tactics Divide Cuba’s ‘Ladies in White’.” National Public Radio. 16 May 2008.
Llana, Sara Miller. “Cuba Arrests Ladies in White.” Christian Science Monitor. 22 April 2008.
O’Grady, Mary Anastasia. “Ladies in White.” Wall Street Journal. 18 Dec. 2005.
Voeux, Claire. “‘Black Spring’ Five Years After.” Reporters Without Borders. Mar. 2008.
“Country Report: Cuba.” Freedom House. 2009.
“Cuba’s ‘Ladies in White’.” Human Rights First.
“Ladies in White.” Wikipedia. 12 Jan. 2010.
“Home Page.” Las Damas de Blanco. 2006. (Spanish)
“Statement of purpose from Cuban dissidents Ladies in White.” Havana Journal. 8 Aug. 2006.
Multimedia
“Cuba: Las Damas de Blanco.” YouTube. 20 Feb. 2008. (Spanish)
“Neighborhood Vigilantes.” YouTube. 30 Aug. 2007.
Books
Corbett, Ben. This is Cuba: An Outlaw Culture Survives. Oxford: Westview Press, 2002.
Garcia, Caroll I. It Ain’t Easy, Comandante: The Cuban People’s Struggle for Freedom! New York: iUniverse, Inc., 2007.
Gomez, Mayra. Human Rights in Cuba, El Salvador and Nicaragua: A Sociological Perspective on Human Rights Abuse (Studies in International Relations). New York: Routledge, 2003.
Footnotes
[1] Lauria, Carlos, Campbell, Monica, and Salazar, Maria. “Cuba’s Long Black Spring.” The Committee to Protect Journalists. 18 March 2008.
[2] Ibid.
[3] Ibid.
[4] Frank, Marc. “Cuba Lashes out at ‘Ladies in White’.” Reuters UK. 25 April 2008.
[5] Llana, Sara Miller. “Cuba Arrests Ladies in White.” Christian Science Monitor. 22 April 2008.
[6] Ibid.
[7] O’Grady, Mary Anastasia. “Ladies in White.” Wall Street Journal. 18 Dec. 2005.
[8] Llana.
[9] O’Grady.
[10] “Country Report: Cuba.” Freedom House. 2009.
[11] Ibid.
[12] Llana.
[13] Frank; Llana.
[14] Frank.
[15] Lockhart, Melissa. “Dissident Treatment – The Ladies in White.” Foreign Policy Association. 19 March 2009.
[16] Ariosto, David. “Pro-government demonstrators swarm human rights march in Cuba.” CNN. 18 March 2010.
[17] Tamayo, Juan O. “Cuban protesters punched, dragged.” Miami Herald. 18 March 2010.
[18] Frank.
[19]Ibid.
[20]“Statement of purpose from Cuban dissidents Ladies in White.” Havana Journal. 8 Aug. 2006.
[21]Lockhart.
[22]Ibid.
[23]Gjelten, Tom. “Bolder Tactics Divide Cuba’s ‘Ladies in White’.” National Public Radio. 16 May 2008.
[24]Llana.
[25]Ibid.
[26]O’Grady.
[27]Ibid.
[28]Ibid.
[29]Frank.
[30]Voeux, Claire. “‘Black Spring’ Five Years After.” Reporters Without Borders. March 2008. PDF