«در این جلسه نماینده وزارت اطلاعات نیز در اظهاراتی مطرح کرد که ما تمامی برآوردهای خود را از یک سال قبل به وزارت کشور اعلام کردیم. بحران امنیتی را پیشبینی کرده و در این باره یک سال قبل نامهای به وزارت کشور فرستاده بودیم. اغلب دستگیرشدهها بیکار و یا دارای مشاغل کمدرآمد بوده و از سواد کم برخوردار بودند».
این سخنان حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس است که دوشنبه ۴ آذر ۱۳۹۸ آن را بیان کرد. سخنانی که از دل جلسه نمایندگان مجلس شورای اسلامی با نمایندگان دستگاههای امنیتی بیرون آمد. اعترافی که به خوبی نشان میدهد انقلاب جدیدی که در ایران در حال انجام است بر اساس نارضایتیهای جوانان استوار است.
بسیاری از تحلیلگران بر این باور هستند اعتراضات آبانماه ۱۳۹۸ در واقع تداوم اعتراضات دیماه ۱۳۹۶ است. در همان زمان نیز تحلیلها نشان داده بود که در اعتراضات سراسری دیماه ۹۶ نیز جوانان میداندار بودند. ایذه یکی از شهرهای بسیار پرسروصدا در جریان اعتراضات سراسری دیماه بود و «هدایتالله خادمی» – عضو مجلس شورای اسلامی از ایذه – درباره چرایی این مسئله گفته بود: «نمیتوان مردمی را گرسنه نگه داشت. اگر میبینید که تجمعات و اعتراضات اخیر در ایذه تا حدودی پررنگتر بوده، به این دلیل است که جوانان ایذه همه بیکار هستند. هر جا بیکاری بیشتر باشد، طبیعتا زمینه اعتراضات بیشتر است».
تصویری از جانباختگان اعتراضات آبان ۹۸ نشان میدهد که اکثر آنان جوان بودند
«غلامعلی دهقان» – فعال سیاسی و عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه – نیز درباره ریشههای اقتصادی اعتراضات سراسری دیماه ۹۶ به حضور پررنگ جوانان در اعتراضات اشاره کرده بود و گفته بود که بر اساس آمار مستندی که وزارت کشور ارائه داد بیش از ۷۰ درصد بازداشتیها متولد ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۰ بودند و ۷۰ درصد شرکت کنندهها بین سنین ۱۶ تا ۲۶ سال بودند. به گفته او این امر یعنی اینکه نسل دیگری وارد صحنه شدهاند.
درواقع اینجاست که باید پرسید اگر ریشه اعتراضات نارضایتیهای اقتصادی نسل جوان هم است، آیا خود اعتراضات هم اعتراضاتی صرفا اقتصادی است؟ به این مسئله با نگاهی به شعارهای این اعتراضات سراسری میتوان پاسخ داد. از اعتراضات دیماه ۹۶ تاکنون بیشینه شعارها، شعارهای سیاسی بودند؛ از شعارهای پهلویدوستانه تا شعارهایی در جهت نفی سیاست خارجی جمهوری اسلامی و شعارهای بسیار تند همچون «توپ تانک فشفشه / آخوند باید گم بشه».
دکتر «سعید پیوندی» – استاد جامعهشناسی مقیم فرانسه – در تحلیل پیوند بین نارضایتی گسترده اقتصادی ملت ایران و بیان سیاسی این اعتراضات، ناکارایی و فساد گسترده حکومتی را مولفه اصلی میداند. او مینویسد: «با آنکه دستاویز اصلی موج جدید تظاهرات گران شدن ناگهانی بهای بنزین است، این اعتراضات بر بستر نارضایتی گسترده مردمی از شرایط زندگی و اداره کشور شکل میگیرد. برای بخش بزرگی از افکار عمومی، مشکلات پرشمار کنونی کشور نتیجه مستقیم بیکفایتی و ناتوانی مسئولان یک حکومت دینی ناکارا، فساد گسترده، نبودن دموکراسی و شفافیت در اداره کشور، سیاست خارجی ماجراجویانه و پرهزینه، و اَشکال گوناگون تبعیض و بیعدالتی است».