شرکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی زندان چه لزومی دارد؟ یکی از مشوق‌های زندانیان برای شرکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی این است که برای شرکت و نتیجه حاصل از شرکت او در این برنامه‌ها، نمره و امتیازهایی داده شده و در صورتی که مجموع این امتیازها به حد قابل قبولی برسد، به زندانی درجه اعتباری داده می‌شود. زندانی‌ای که این درجه اعتباری را کسب کند، از ارفاق‌هایی برخوردار می‌شود. این ارفاق‌ها عبارتند از: مرخصی، ملاقات حضوری، نظام نیمه‌آزادی – یعنی زندانی می‌تواند روز را بیرون از بند به‌سر ببرد و شب به بند برگردد – آزادی مشروط، تعلیق و آزادی تحت مراقبت الکترونیکی. • ۳ روز مرخصی در ماه، یکی از این ارفاق‌های قانونی است که به زندانیِ دارای درجه اعتباری داده می‌شود. بر اساس بند ز ماده یکِ آئین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها، استفاده از مرخصیِ ارفاقی، اضافه بر حقی است که قانون‌گذار به عنوان مرخصی برای زندانی در نظر گرفته. • با توجه به اهداف برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های اصلاحی و تربیتی، این برنامه‌ها شامل حال زندانیان سیاسی و عقیدتی یا فعالان مدنی و صنفی مثل کارگران، معلمان، دانشجویان یا زنان مخالف حجاب اجباری، نمی‌شود. این در حالی است که آن‌ها نه برای منفعت شخصی، بلکه به خاطر منافع جامعه و مردم متحمل حبس شده‌اند. • زندانی با شرکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی و کسب حداقل ۱۰۰ امتیاز از درجه اعتباری لازم، استحقاق ۳ روز مرخصی در ماه را به دست می‌آورد. • طبق ماده ۱۹۴ آئین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها، میزان امتیازهای هر یک از فعالیت‌ها و برنامه‌های اصلاحی و تربیتی در آئین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی مشخص شده است؛ که شامل رعایت امور انضباطی، فعالیت‌های مذهبی و قرآنی، فرهنگی، کتابخوانی، شعرخوانی، فعالیت‌های علمی و تحصیلی، مهارت‌های فنی، حرفه‌ای و اجتماعی و مواردی از این دست می‌شود. بعضی از این فعالیت‌ها مثل شرکت در سطوح احکام یک و دو، ۱۰ امتیاز در ماه و برخی مثل ترک سیگار یا جلب رضایت شاکی، ۱۰۰ امتیاز دارد. یعنی زندانی با ترک کامل سیگار یا جلب رضایت شاکی، استحقاق استفاده از ۳ روز مرخصی در ماه را خواهد داشت. در مورد بعضی از زندانیان، شرایط راحت‌تری برای برخورداری از این ارفاق‌ها در نظر گرفته شده است. مثلا زنان بیش از ۵۵ سال سن، زنان سرپرست خانوار، مادران دارای فرزند کمتر از ۱۵ سال، مردان ۶۰ ساله و ۶۰ سال به بالا، زندانیان دارای بیماری‌های مسریِ خطرناک یا صعب‌العلاج، و ایثارگران و ناتوانان با کسب ۵۰ امتیاز می‌توانند از ۳ روز مرخصی در ماه استفاده کنند.
