«سارا» از جمله دختران نوجوانیست که به سوی اعتیاد کشیده شده بود و به گفته خودش سه سال از عمرش «تباه» شد درباره چرایی کشیدهشدنش به مواد مخدر در سن ۱۶ سالگی میگوید: «ناآگاهی از اعتیاد و تأثیر مواد مخدر در کنار بی توجهی خانواده به یگانه دخترشان دلیل اصلی ورود من به ورطه اعتیاد بود. لذت طلبی، نشاط آنی و کسب انرژی باعث شد تا من در ۱۶ سالگی تحت تأثیر همکلاسی اما در واقع به واسطه ناآگاهی خود وارد این جاده تاریک شدم و بدون تفکر به کشیدن «شیشه» پاسخ مثبت بدهم. این حس رودربایستی و نگفتن «نه» من را تا ورطه بیمار جسمی، روحی پایین کشید و عامل تباه شدن سه سال از زندگی و دور ماندن از جامعه شد».
واقعیت این است که اعتیاد به مواد مخدر در ایران بیداد میکند. بنا به گفته معاون اطلاعات و عملیات پلیس مبارزه با مواد مخدر، نزدیک دو میلیون و ۸۰۰ ایرانی به اعتیاد به مواد مخدر مبتلا هستند و بر این اساس دستکم ۱۰ میلیون ایرانی به صورت مستقیم تحت تاثیر این مسئله هستند. سرهنگ کریمی در توضیح تکمیلیتر گفت: «اگر به طور میانگین هر خانواده ایرانی ۴ نفر عضو داشته باشد، متوجه می شویم که بیش از ۱۰ میلیون ایرانی با معضل اعتیاد به مواد مخدر درگیر هستند».
نکته جالبتوجه در سخنان معاون ناجا این بود که بعضی از سالن های زیبایی بانوان نیز داروهای مخدر و محرک را تحت عنوان داروی لاغری به فروش میرسانند و از این طریق افراد را به سمت اعتیاد سوق میدهند. او همچنین مدعی شد که بخش عمده مواد نیروافزا در باشگاههای بدنسازی نیز در دسته روانگردانها هستند.
مرگ بر اثر مصرف مواد مخدر نیز افزایش زیادی داشته است و در سال ۱۳۹۸ پزشکی قانونی اعلام کرد که مرگ بر اثر مصرف مواد مخدر در ایران بیش از ۲۳ درصد رشد داشته است. پزشکی قانونی در گزارش خود درباره چهارماه نخست سال ۹۸ به صورت غیرمستقیم به افزایش مرگ زنان معتاد نیز اشاره کرد و گفت: ««در چهار ماهه نخست سال جاری یکهزار و ۴۴۳ نفر بر اثر مصرف مواد مخدر در کشور جان خود را از دست دادند، این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن که آمار تلفات یکهزار و ۱۶۷ نفر بود. یعنی تلفات اعتیاد، ۷/۲۳ درصد افزایش یافته است…از کل تلفات اعتیاد در چهار ماهه امسال، یکهزار و ۲۴۱ نفر مرد و ۲۰۲ نفر زن بودند».
مسئله رشد اعتیاد در ایران و تبعات ناشی از آن، آن اندازه در کشور برجسته است که حتی «حسن روحانی» در مرداد ۹۸ به عنوان رییسجمهور جمهوری اسلامی نیز آن را «نگران کننده» خواند و با اشاره تلویحی به برجستگی مسئله اعتیاد به مواد مخدر در بین حتی نوجوانان، مبارزه با مواد مخدر را «بسیار مهم و سنگین» تلقی کند.
«داریوش اقبالی» – خواننده مشهور – که پیش از این در یکی از کلاسهای آموزشکده توانا، پیرامون چگونگی ترک اعتیاد سخن گفته بود، نقش خانواده را در این میان بسیار مهم ارزیابی کرده بود. او که خود سابقه چندین سال اعتیاد به مواد مخدر را داشته است تاکید کرد که برای مبارزه با اعتیاد باید سه عنصر «پیشگیری، آگاهی و آموزش» حضوری توامان داشته باشند و در این حوزه، آموزش به خردسالان با زبان کودکانه را بسیار مهم ارزیابی کرده بود. درواقع به باور او در مسئله اعتیاد، خود مواد مخدر تنها سه درصد نقش بازی می کنند و ۹۷ درصد به مشکلات روحی روانی خود فرد معتاد برمیگردد.
داریوش اقبالی سالهای زیادی را با اعتیاد گذراند
نکتهای که داریوش بر آن تاکید میکند و نقش خانواده در پیشگیری از اعتیاد را مهم ارزیابی میکند را تجربه سارا که در ابتدای گزارش آمد نیز تایید میکند. سارا نیز به «بیتوجهی خانواده»اش در کشیدهشدنش به سوی اعتیاد، نقشی مهم میدهد.
این نکته را تحقیقات آکادمیک دانشگاهی در ایران نیز تایید میکنند. در مقاله پژوهشی که در پاییز ۱۳۹۷منتشر شده بود و با تاکید بر استان گلستان به «بررسی نقش عوامل های فردی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی در گرایش به اعتیاد در زنان» میپرداخت، تاکید شده بود که افرادی که در خانوادههای معتاد زندگی میکنند دیگر ترس و هراسی از اعتیاد ندارند و در واقع عادیشدن مصرف در خانواده، موجب سهولت گرایش دیگر اعضا به مصرف مواد مخدر میشود. به گفته این مقاله اعتیاد پدر و مادر در خانواده، هم این عادت را انتقال میدهد و هم کنترل و تسلط بر فرزندان را کاهش میدهد. درواقع این مقاله برای پیشگیری از اعتیاد زنان، پیشنهاد میکند که عوامل خانوادگی چگونگی نزاع با این مسئله تقویت شوند که از جمله در بهبود رابطه با دختران نوجوان خانواده نمود پیدا میکند.