«سلطان قیر» اعدام شد. شنبه اول دی ماه ۱۳۹۷ حکم اعدام حمید باقری درمنی به جرم «افساد فی الارض» در تهران به اجرا درآمد. شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی تهران به قضاوت قاضی صلواتی این حکم را صادر کرد. باقری درمنی متهم به تشکیل باند کلاهبرداری و دست زدن به اقدامات مجرمانه اقتصادی بود. اما حمید باقری درمنی چه کرد و چرا اعدام شد؟
«بزرگترین قاچاقچی کشور»؟
بنا به گزارش قوه قضاییه باقری درمنی از سال ۱۳۸۳ به بعد دارای پرونده‌های قضایی گوناگون بود؛ از «قاچاق کالا» و «پولشویی با ارزش نجومی» تا «پرونده معوقات بازپرداخت وام‌های بانکی» و «قاچاق شمش طلا». او حتی بر اساس یک پرونده قضایی در سال ۸۵ محکوم به محکومیت نقدی شده بود.
از باقری درمنی با عنوان بزرگترین قاچاقچی کشور یاد می شد
اما نام حمیدرضا باقری درمنی به صورت جدی ابتدا در سال ۱۳۸۶ بر سر زبان ها افتاد. ستاد «مبارزه با کالای قاچاق و ارز» از بازداشت یک «مفسد اقتصادی دانه درشت» خبر داد که دو هزار میلیارد تومان بدهی بانکی داشت. گزارش این ستاد باقری درمنی را متهم کرده بود که با ادعای احداث کارخانه تولید خودروی لوکس در گرمسار و نصب سوله و اشتغالزایی برای ۱۵۰۰ نفر، وامی ۶۰ میلیارد تومانی دریافت کرده است اما خبری از آن کارخانه و اشتغالزایی نشد که هیچ، مکان فوق تبدیل به انبار اجناس قاچاق شد.
از این پرونده به عنوان «بزرگ ترین پرونده قاچاق کشور» نام برده شد. حمیدرضا باقری درمنی به قاچاق ۹ میلیارد دلار کالا متهم شد. در گزارش این ستاد علاوه بر اشاره و تاکید بر معوقات سنگین بانکی به قاچاق طلا توسط باقری درمنی نیز اشاره شده بود.
اما با وجود چنین اتهامات سنگینی، نکته جالب توجه گزارش ستاد علیه باقری درمنی اشاره به «عناصر صاحب نفوذ» در حمایت از باقری درمنی بود. عناصر صاحب نفوذ به چه کسانی اشاره می کرد؟ اگر دقت کنیم که باقری درمنی با وجود این تخلفات سنگین یک روز پس از بازداشت از زندان آزاد شد و «محمدرضا نقدی» – دبیر وقت ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز – نیز پس از چند هفته استعفا داد تا «غلامحسین الهام» به دستور «محمود احمدی نژاد» جای او را بگیرد، و عملا دیگر نامی از باقری درمنی در این ستاد برده نشد، کمی از ابعاد این داستان سویه های روشن تری می گیرند.
روایات غالب، حکایت از اختلاف نقدی و تیم احمدی نژاد درباره باقری درمنی دارند
خصوصا اگر توجه کنیم که برخی خبرگزاری های داخلی در همان موقع در گزارشی اعلام کرده بودند که «يکی از اصلی‌ترين دلايل» استعفای محمدرضا نقدی از ریاست ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز «نحوه برخورد ضعيف قوه قضائيه با پرونده‌های قاچاق خصوصاً پرونده بزرگترين بدهکار سيستم بانکی (حميدرضا باقری درمنی) عنوان شده است».
بازداشت مرداد ۹۳؛ بزرگراهی منتهی به اعدام
اگرچه حمید باقری درمنی در سال ۸۸ و بنا به همان اتهام مربوط به بدهی بانکی به بیش از یک سال حبس محکوم شد، اما سال های ریاست جمهوری احمدی نژاد بر او خیلی سخت نگذشت. حتی در سال ۹۲ و پس از پایان ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، گزارش هایی منتشر شد که مدعی می شدند حمیدرضا باقری درمنی در آذرماه ۱۳۸۸ در نامه ای به احمدی نژاد، خواستار مساعدت او برای پرداخت بدهی هایش به دو بانک ملی و سپه شده بود. از یاد نبریم که مدیرعامل وقت بانک ملی نیز «محمودرضا خاوری» بود که بعدا در سال ۹۰ از کشور گریخت.
به هر ترتیب، باقری درمنی از احمدی نژاد برای قسط بندی چند ساله این بدهی ها کمک خواسته بود. درخواستی که بدون پاسخ نمانده بود و احمدی نژاد طی نامه ای دستور رسیدگی به درخواست او را صادر کرد. البته بعدها احمدی نژاد منکر این مساله شد و حتی از باقری درمنی بابت جعل نامه شکایت کرد.
در ادامه طرح دگرباره نام حمیدرضا باقری درمنی او در مرداد ۱۳۹۳ دگرباره بازداشت شد. حامیان او از دولت رفته بودند و دولتی دیگر برآمده بود که با دولت قبلی سر ستیز داشت. اما در این دور از بازداشت، پرونده صرفا به بدهی های معوقه یا قاچاق کالا و طلا برنمی گشت. او این بار به صورت جدی متهم بود که با ایجاد شرکت های صوری، ضمانت نامه های جعلی و بی اعتبار و بدون برجای گذاشتن نام خود، قیر خریداری و صادر می کرده و هرگز نیز پول آن بازنگردانده است. «شرکت نفت جی» که از تولیدکنندگان شناخته شده قیر در کشور بود و ذیل صندوق بازنشستگی وزارت نفت فعالیت می کند، شاکی اصلی باقری درمنی در این پرونده بود. باقری به «سلطان قیر» مشهور شد.
جوانمیر محمدی از نزدیکان حمید باقری درمنی و از متهمان پرونده
بنا به گزارش ها و اعترافات، محمودرضا خاوری یکی از افرادی بود که به او در صدور ضمانت نامه های بی اعتبار برای خرید قیر یاری می رساند و در این یاری رسانی بسیار جدی و ثابت قدم بود. «جوانمیر محمدی» – یکی از همکاران و همدستان باقری درمنی – در دادگاه گفته بود: «یکی از افراد درمنی به نام محمدرضا نصیری از خاوری دستور صدور ضمانت نامه‌های بانکی را گرفته بود، اما سرپرست یکی از مناطق بانک ملی دستور وی را انجام نداد که پس از ۲۴ ساعت از سمت خود برکنار شد، زمانی که در خصوص این موضوع با محمدرضا نصیری صحبت کردم وی گفت: چون فرد مذکور از دستور خاوری سرپیچی کرد برکنار شد. همین موضوع باعث شد به قدرت درمنی پی ببرم و این باعث دلگرمی من شد».
«بیژن زنگنه» – وزیر نفت – درباره میزان بدهی درمنی در پرونده مربوط به قیر گفته بود: «یک پرونده متعلق به یک شرکت است که به پرونده ۴۰۰ میلیارد تومانی مشهور است… یک کسی آمده بدون اینکه ضمانت درست و حسابی بدهد یک محموله قیر را گرفته و برده و پولش را هم نداده و نمی‌دهد». به گفته قوه قضاییه، حمیدرضا درمنی بیش از ۲۰۰ میلیون کیلو قیر خریده بود. خرید کلانی که در قالب شرکت های چند نفره جعلی و با مدیریت او انجام می شد.
حمیدرضا باقری سر این پرونده چهار سال در بازداشت بسر برد. قاضی او قاضی صلواتی بود. او در کنار پرونده مربوط به قیر به اتهاماتی چون « کلاهبرداری، جعل، پرداخت رشوه، تشکیل شرکت‌های صوری و…» نیز متهم بود. عناوین اتهامات او را در این لینک به نقل از خبرگزاری رسمی قوه قضاییه می توانید ببینید. پرونده ۱۵۶ جلدی با بیش از ۲۵ هزار صفحه نشان از حجم و سنگینی این پرونده داشت. دادگاه انقلاب اسلامی تهران او را به رد مال و اعدام محکوم کرد و این حکم عینا توسط دیوان عالی نیز تایید شد.
مهم ترین عناوین اتهامی حمید باقری درمنی به نقل از سایت میزان متعلق به قوه قضاییه
همچنین برخی از سایت های داخلی مدعی شده اند که او چند سال پیش نیز قصد فرار از زندان را داشت که ناکام ماند. براساس این گزارش هاِ، یک تیم فرار قصد داشت با یک دستمزد ۱۰ میلیارد تومانی و در قالب عناوین جعلی او را به عنوان رسیدگی پرونده از اوین خارج کنند و از کشور فراری دهند. طرحی که این گزارش ها مدعی می شوند با «هوشیاری مسئولین قضایی» ناکام ماند و تیم فرار نیز بازداشت شدند.
نکته قابل تامل دیگر در این میان این بود که در پاییز سال ۹۶، «هنگامه شهیدی» – از روزنامه نگاران اصلاح طلب – قصد آن را داشت که با وثیقه گذاری پنج سند تک برگی زمینی به متراژ ۵۰۰ هزار متر مربع به آزادی باقری درمنی یاری برساند.
نامه هنگامه شهیدی برای وثیقه گذاری اسناد زمین ۵۰۰ هزار متری
باقری درمنی؛ قربانی انتقام صادق لاریجانی؟
حکم اعدام سلطان قیر پس از اعدام «وحید مظلومین» – مشهور به سلطان سکه – اعمال شد و نشان از شدت و حدت قوه قضاییه برای برخورد شدید و سریع با این پرونده ها دارد. رییس قوه قضاییه جمهوری اسلامی اخیرا طی نامه ای از آیت الله خامنه ای – رهبر جمهوری اسلامی – درخواست کرده بود که به قوه قضاییه، مجوز «اقدامات ویژه در برخورد قاطع و سریع» در زمینه برخورد با «اخلالگران و مفسدان اقتصادی» بدهد. او درخواست هایی را ذیل این درخواست نیز مطرح کرده بود از جمله اینکه دادگاه ها اجازه داشته باشند که جلسات را علنی یا غیرعلنی برگزار کنند یا این هم به تشخیص دادگاه بازگردد که محتوای جلسات دادگاه قابل انتشار یا غیرقابل انتشار باشد.
اگر چه «صادق لاریجانی» این درخواست را در قالب برخورد با «مفسدان اقتصادی» مطرح کرده بود و اجازه اش را از آیت الله خامنه ای دریافت کرده بود، این پرسش اما مطرح می شود که چه نسبتی بین این درخواست با ارتباط باقری درمنی با «فاضل لاریجانی» – برادر رییس قوه قضاییه – وجود داشت؟ خصوصا اگر به این گفته «محمود علیزاده طباطبایی» – وکیل حمیدرضا باقری درمنی – توجه کنیم که گفته بود:«در حالی درباره با پرونده باقری درمانی مانند اخلالگران اقتصادی اخیر برخورد می شود که موکل از سال ۹۳ در زندان به سر می برد و اصلاً ربطی به ماجراهای اخیر ندارد».
«عمادالدین باقی» – فعال سیاسی و حقوق بشری – نیز در یادداشتی پس از اعدام باقری درمنی، درابتدا از این شیوه برخورد با متهمان اقتصادی انتقاد کرد و در بهترین حالت آن را برخورد با معلول به جای رفع علت اصلی فساد دانست. اوهمچنین چرایی اعدام و زمان اعدام او را زیر پرسش می برد و با اشاره به فایلی منتسب به باقری درمانی که حامل درخواست او از آیت الله خامنه ای بود، اینگونه می نویسد:«درباره حمید باقری درمنی نیز با وجود اینکه بیش از بدهی اش، وثیقه داشت اما محکوم به اعدام می شود، روزهای قبل از اعدامش فایلی صوتی مهمی از وی خطاب به مقام رهبری و حاوی درخواستی از ایشان در شبکه های اجتماعی و سایت های خبری دست به دست می شد که پیش از جلب توجه کردن، اعدام شد. زمان اعدام هم سوال برانگیز است زیرا اعدام ها در تهران غالبا داخل هفته و روزهای چهارشنبه است اما چرا درست در روز یلدا و روز تعطیل جمعه، او اعدام شد؟»
حمید باقری درمنی؛ ساعتی قبل از اعدام
خود باقری درمنی مدعی بود که او قربانی انتقام صادق لاریجانی شد. «سحام نیوز» فایلی منتسب به او منتشر کرد که باقری درمنی در آن خطاب به رهبر جمهوری اسلامی می گوید که او قربانی بازی لاریجانی و احمدی نژاد شد. سحام نیوز نوشت که دلیل اصلی صدور حکم اعدام برای باقری درمنی، نقش باقری درمنی در ترتیب دادن جلسه‌ای میان فاضل لاریجانی با سعید مرتضوی است که فیلم آن توسط مرتضوی به محمود احمدی‌نژاد داده شد و احمدی نژاد نیز آن را در مجلس منتشر شد. باقری درمنی بر این اساس خواستار لغو حکم اعدام و بررسی دقیق پرونده توسط خامنه ای شد. درخواستی که البته بی پاسخ ماند و حمیدرضا باقری درمنی، فرزند محمد باقر، متولد ۱۳۴۸، در اول دی ۱۳۹۷ اعدام شد.