حسن سجادینژاد اسفند ۱۲۹۶ در اصفهان به دنیا آمد و در سال ۱۳۱۴ از دبیرستان سعدی (مالیه) اصفهان فارغالتحصیل شد. او از پیشگامان حرفهای و دانشگاهی رشته حسابداری در ایران بود. از او همچنین با عنوان «پدر حسابداری نوین ایران» یاد میشود.
تحصیل و کار به عنوان حسابدار
حسن سجادینژاد از نسل اول دانشآموختگان حسابداری در ایران است؛ زمانی که حسابداری یک رشته تحصیلی یا شغل در ایران محسوب نمیشد. خود در این باره میگوید: «فن حسابداری با چهار عمل اصلی اشتباه میشد و فرض بر این بود که هر کس علم حساب آموخته باشد، حسابداری هم میداند، و چنانچه کسی خود را حسابدار معرفی میکرد و ادعای خلاف این فرض را میکرد، او را به دیده تمسخر و استهزا مینگریستند و شاید در دل با خود میگفتند و حتی گاهی هم بر زبان میراندند که “ای بابا! خدا پدرت را بیامرزد، حسابداری هم شد کار؟”»
در سال ۱۳۱۵ از آنجا که نیاز به حسابداری برای اداره امور ممکلت احساس میشد، برای اولین بار یک گروه ۱۲نفره برای کارآموزی در رشتههای بانکی به انگلستان اعزام شدند. سجادینژاد آن زمان در دانشسرای عالی در رشته ریاضیات عمومی، فیزیک و شیمی مشغول تحصیل بود، با این حال در کنکور محصلان اعزامی به انگلستان پذیرفته شد و پس از گذراندن دوره حسابداری خبره و عضویت در «انجمن حسابداران خبره انگلستان» در سال ۱۳۲۴ به ایران بازگشت. او – که با بورسیه بانک ملی به انگلستان رفته بود – پس از بازگشت به استخدام بانک ملی درآمد و ۷ سال آنجا خدمت کرد.
در آن زمان مشاغل حساس حسابداری به ایرانیها واگذار نمیشد. سجادینژاد در این باره میگوید: «اکثر پستهای مهم حسابداری در دست کارمندان خارجی بود. برای مثال در شرکت سابق نفت، کلیه پستهای مهم حسابداری به ترتیب اهمیت در دست کارمندان انگلیسی، هندی و پاکستانی بود و حسابهای شرکت سابق حتی برای کارمندان و رؤسای عالیرتبه فنی ایرانی نیز یک کتاب بسته بود. حتی در بانک ملی ایران، تا سالهای پس از تاسیس، مشاغل مهم حسابداری در دست مشاورین خارجی بود و سپس به تدریج به دست ایرانیانی که حسابداری را عملا در بانک شاهی آموخته بودند، سپرده شد.»
نفر اول نشسته از راست، جشن چهارشنبهسوری، دانشکده حسابداری، اسفند ۱۳۵۵
تا زمان ملیشدن صنعت نفت در سال ۱۳۲۹ اوضاع به همین منوال بود، اما با ملیشدن صنعت نفت و اخراج کارکنان خارجی از ایران، سجادینژاد به همراه چند نفر از تحصیلکردههای همدوره خود مامور خدمت در شرکت ملی نفت شدند. این شد که او سه دهه به عنوان «رئیس حسابداری»، «قائم مقام مدیریت امور مالی» و «مدیرعامل» خدمت کرد و در همین شرکت بازنشسته شد.
تاسیس دانشکده حسابداری
یکی از خدمات ارزنده سجادینژاد تاسیس «آموزشگاه عالی حسابداری ایران» به همراه اسماعیل عرفانی در سال ۱۳۳۶ بود. این آموزشگاه ابتدا فقط برای آموزش کارکنان حسابداری شرکت ملی نفت ایران تاسیس شده بود ولی از سال ۱۳۳۸ پذیرش دانشجو از بین جوانان سراسر کشور را آغاز کرد. چنین بود که اولین موسسه آموزش حسابداری در ایران شکل گرفت. این آموزشگاه در سال ۱۳۵۰ به مدرسه عالی حسابداری و امور مالی و در سال ۱۳۵۳ به دانشکده حسابداری و امور مالی شرکت ملی نفت ایران تبدیل شد.
پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ این مدیر نخبه از ریاست دانشگاه کنار گذاشته شد و به تدریس در دانشگاه علامه روی آورد.
سجادینژاد در دهه ۱۳۴۰ موسسه «حسابرسی دقیق» را تاسیس کرد، که بزرگترین موسسه حسابرسی وقت بود. او در تاسیس «انجمن حسابداران خبره ایران» در سال ۱۳۵۱ نیز نقش برجستهای داشت.
او که از مهمترین استادهای رشته حسابداری در ایران به شمار میآید، مؤلف نخستین مجموعه کتابهای آموزشی رشته حسابداری نوین در ایران بود و کتابهایش تا مدتها در دانشگاهها تدریس میشد. همچنین در طول حدود ۳۰ سال تدریس بیش از ۵ هزار دانشجوی حسابداری تربیت کرد.
حسن سجادینژاد ۱۹ شهریور ۱۳۶۷ و در ۷۱ سالگی در بیمارستان پاستور تهران درگذشت، در حالی که کنار تختش عینک، قلم و کتابی باقی ماند؛ کتابی که آن را برای چاپ مجدد تصحیح میکرد.