رهی معیری، ترانه‌سرا، معصومه دده‌بالا را به علی تجویدی تکنواز ویلون معرفی می‌کند و علی تجویدی که آن روزها از فعال‌ترین آهنگ‌سازانِ برنامه گل‌های رنگارنگ در رادیو تهران او را به جامعه هنری معرفی می‌کند و این‌گونه می‌شود که زندگی هنری «هایده» متولد می‌شود. فعالیت حرفه‌ای هنری هایده در سال ۱۳۴۷ و با اجرای ترانه «آزاده» و با همکاری ارکستر گل‌ها در رادیو تهران آغاز می‌شود. فرح پهلوی می‌گوید که قسمتی از ترانه «آزاده» با صدای هایده او را به یاد اپرای «نورما» اثر وینچنتزو بلینی با صدای ماریو کالاس، خواننده‌ی یونانی-آمریکایی می‌اندازد و اضافه می‌کند که «هایده، کالاس ما بود.» معصومه دده‌بالا با نام هنری هایده ۲۱ فروردین‌ماه ۱۳۲۱ در تهران و در خانواده‌ای پرجمعیت که اغلبشان صدای خوشی داشتند به دنیا آمد. پدرش محمد دده‌بالا اهل تبریز و مادرش زینب بلغاری، گیلانی بود. انقلاب اسلامی که بار نشست، بیشتر هنرها و اهالی هنر با محدودیت‌های فراوان مواجه شدند. زنان خواننده دیگر اجازه خواندن نیافتند و صدای زنان ممنوع شد.
بسیاری از خوانندگان پیش از انقلاب به دادگاه احضار شدند و برخی از آن‌ها بازداشت و ثروت برخی از آن‌ها نیز مصادره شد. آیت‌الله محمدی گیلانی حاکم شرع و رئیس دادگاه‌های انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ برخی از خوانندگان پیش از انقلاب را به دادگاه فراخواند. هایده یکی از این خوانندگان بود. با این‌که صدای کسانی مانند هایده پس از سیطره‌ی اسلام‌گرایان در ایران ممنوع شد اما این به آن معنا نبود که مردم دیگر به این صداها گوش نکردند و یا هنرمندان خود را از یاد بردند. زهرا اشراقی، نوه دختری روح‌الله خمینی که نقش اول در بستن فضای هنری ایران را داشت خود یکی از طرفداران صدای هایده شد. خانم اشراقی در جایی می‌گوید که صدای هایده را دوست دارم و به نظرم هایده اعجوبه موسیقی ایران بوده است. این سخنان اشراقی خشم رسانه‌‌های وابسته به اقتدارگرایان را برآشفت. هایده زیر نظر استادان بنام موسیقی ایران درس موسیقی آموخته بود. او آموزش موسیقی را با علی تجویدی آغاز کرد. هایده بارها گفته است که تحت تاثیر صدای دلکش بوده است.
از نخستین سال‌های دهه ۵۰ به اجرای موسیقی پاپ علاقه‌مند شد
تجویدی پیش از هایده با دلکش نیز کار کرده بود. اولین کار هایده -آزاده- نیز کار تجویدی بود. از نخستین سال‌های دهه ۵۰ هایده به اجرای موسیقی پاپ علاقه‌مند شد. هایده در کشورهای مختلف به اجرای برنامه می‌پرداخت. هایده چند ماه پیش از انقلاب از ایران خارج شد و در انگلستان ساکن شد. او در سال ۱۳۶۰ به آمریکا مهاجرت کرد و تا پایان عمر در آمریکا ساکن بود. انوشیروان روحانی، موسیقی‌دان و نوازنده‌ی پیانو که در رادیو تلویزیون ملی ایران کارهای مشترکی نیز با یکدیگر اجرا کرده‌اند درباره آشنایی‌اش با هایده می‌گوید: «اولین بار خانم هایده را در رادیو دیدم که همراه با آقای تاکستانی (نوازنده تار) بودند. البته پیش از خانم هایده، اول خانم مهستی تشریف آورده بودند به رادیو. بنابراین با خانم مهستی آشنا بودم؛ می‌گفتند که «خواهر من هم صدایش قشنگ است». من هم شنیده بودم در بعضی از این محافل که صدای خانم هایده را شنیده بودند و خیلی تعریف می‌کردند. در یکی از برنامه‌هایی که آقای علی تجویدی آهنگ آن را ساخته بودند و در برنامه گل‌ها را اجرا می‌کردند من پیانو می‌زدم. در استودیو شماره ۸، قطعه که تمام شد و من هم با شور و حال جوانی، پیانو می‌زدم، خانم هایده تشریف آوردند کنار پیانو. من را مورد تشویق قرار دادند و یک ماچی از من کردند! آقای تجویدی گفتند آهنگش را من ساخته‌ام انوشیروان را ماچ می‌کنی؟!»
در کشورهای مختلف به اجرای برنامه می‌پرداخت
پس از مهاجرت هایده به آمریکا او کارهای ماندگاری با همراهی و آهنگ‌سازی صادق نوجوکی خلق کرد. آلبوم «شب عشق» از زمره این کارها است که در دهه شصت از پرفروش‌ترین آلبوم‌ها بود. آلبوم «بزن تار» نیز در سال ۱۹۹۰ میلادی به‌عنوان آلبوم سال شناخته شد. هایده بیستم ژانویه سال ۱۹۹۰ برابر با سی‌ام دی‌ماه ۱۳۶۸ بر اثر سکته قلبی درگذشت. او شب قبل در باشگاه کازابلانکا در حومه سان‌فرانسیسکو برنامه اجرا کرد. هایده در گورستان «وست‌وود» در شهر لس‌انجلس با حضور ایرانیان بسیاری به خاک سپرده شد. در مراسم گرامی‌داشت هایده هما سرشار، روزنامه‌نگار و ویگن، خواننده از جمله سخنرانان این مراسم بودند. در ایران علی‌رغم محدودیت‌های فراوانی که برای بزرگ‌داشت این خواننده وجود داشت گروهی از مردم در مسجدالجواد یاد او را گرامی داشتند.
در سی‌ام دی‌ماه ۱۳۶۸ بر اثر سکته قلبی درگذشت
در دانش‌نامه ایرانیکا در مورد صدای هایده آمده است: «تلفيق قدرت حنجره و مهارت در تکنيک‌های آوازی، به صدای کنترآلتوی او جنس و طنينی نادر برای اجرای آواز داده بود. از آن گذشته، حس قوی او در زمان‌بندی موسيقايی، داشتن ريتم روان در اجرا و بيان شاعرانه و موثر موسيقايی، به او این امکان را داد تا هر ترانه‌ای را که می خواند به شکلی تاثيرگذار اجرا کند. …» (ترجمه برگرفته از این‌جا) از هایده حدود صد‌و‌پنجاه ترانه به یادگار مانده است که بیشتر این ترانه‌ها در خاطره جمعی ایرانیان ثبت شده است.