«امروز وقتی به مدرسه رسیدم تعدادی از دانش آموزانم جلو در مدرسه بودند تعدادی هم پوشه زیر بغل داشتند. بعد از خوش و بش گفتم چرا بیرون هستید؟ یکی از بچه‌ها گفت: دارند سینه می‌زنند. نمی‌دونم فاز اینا اول مهر چیه. داخل نرفتم. بچه‌هایی هم که پوشه دست‌شان بود، گفتند: “به خاطر موی بلند ثبت‌نام نمی کنند.” در طول روز هم، بچه‌ها با معاونان و مدیر سر اندازه موی سر بحث می‌کردند و به چالش جدی تبدیل شده بود».
این بخشی از یادداشتی از «جعفر ابراهیمی» است که خود در ایران معلم است و علاوه بر معلمی به دغدغه‌های خود در حوزه حقوق معلمان و دانش‌آموزان نیز می‌پردازد. او در این یادداشت به روشنی و کوتاهی تلاش می‌کند، تلاش متولیان آموزش در کشور برای به انقیاد ایدئولوژیک کشاندنِ دانش‌آموزان را بیان کند. او البته بر این باور است که احتمالا خود مدیران و معلمان نمی‌دانند که بخشی از «ماشین سرکوب کودکان» هستند و این را به علت صدور بخشنامه‌های انضباطی از بالا می‌داند که در عین‌حال شاخصی برای ارزیابی عملکرد آنان نیز است.
درواقع، حضور سنگین ایدئولوژی مذهبی – انقلابی در مدارس ایران پس از روی‌کارآمدن جمهوری اسلامی، یکی از شاخصه‌های بارز مدارس و محتوای آموزشی کتاب‌های دانش‌آموزان است. این حضور سنگین ایدئولوژیک دست‌کم سه برابر میانگین دنیاست. «سعید پیوندی» – استاد دانشگاه و متخصص حوزه آموزش و پرورش – درباره این نکته می‌گوید: «در حالی‌‌که در سطح بین‌المللی به طور متوسط حدود هشت درصد زمان آموزشی به مسائل دینی اختصاص دارد در ایران به طور رسمی (کلاس‌های دینی) این رقم نزدیک به ۱۶ درصد و به طور واقعی (مطالب دینی و سیاسی در برنامه درسی و خارج از کلاس) حدود ۲۵ درصد است».
این وضعیت چنان ناخوشایند و سنگین شده است که حتی از درون خود سیستم نیز برخی از وابستگان و وفاداران آکادمیک این سیستم به انتقاد از آن برخاسته‌اند. به عنوان نمونه می‌توان از سخنان «رحیم محمدی» – مدیر گروه انجمن جامعه‌شناسی ایران – یاد کرد که از «دلزدگی» کودکان نسبت به نوع آموزش قرآن در مدارس می‌گوید. او به صراحت از «ناموفق»بودن آموزش مذهبی از موضع ایدئولوژیک می‌گوید و در توضیح بیشتر ادامه می‌دهد: «آموزش مذهبی از موضع سیاست حاکم و ایدئولوژی رایج این چند دهه بعد از انقلاب آغاز شده است و هنوز هم آن ایدئولوژی در بخش‌هایی از جامعه ما حاکم است و نشان می‌دهد که تلفیق و ترکیب سیاست و ایدئولوژی با آموزش مذهبی، نتیجه مثبتی به دنبال نداشته است. آموزش مذهبی از موضع سیاست و ایدئولوژی ناموفق بوده و آموزش‌دهندگان را به نتایج مطلوب نرسانده است و باید در این باره تامل کرد».
جمهوری اسلامی تنها نظام سیاسی دنیاست که حجاب را از سن هفت‌سالگی اجباری کرده است
در متون راهبردی آموزشی جمهوری اسلامی به صراحت از اولویت «تزکیه» بر «تعلیم» سخن رفته است. سیاستی که امروزه سراسر شکست خورده است. «نعمت الله فاضلی» – استاد جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی – در توضیح این شکست آموزش ایدئولوژیک را موجب «اختلال در یادگیری، بالا رفتن مقاومت در نظام آموزشی و پرهزینه شدن تولید قدرت» می‌داند. او که آبان ۹۸ سخن می‌گفت در سخنی سخت انتقادی در این حوزه گفت: «هم‌اکنون ۴۰ سال از انقلاب اسلامی گذشته و ما برای نخستین بار در آموزش و پرورش نشسته ایم و درباره ایدئولوژی صحبت می‌کنیم؛ عمده ترین مرض نظام آموزشی ما ایدئولوژیک بودن است که تمام امراض با آن در ارتباط است». نکته بسیار جالب‌توجه این است که این سخن سراسر انتقادی از سیستم ایدئولوژیک آموزشی مدارس در وبسایت تسنیم که متعلق به سپاه پاسداران است منعکس شده است.
جعفر ابراهیمی که در بالا از بخشنامه‌های انضباطی از بالا برای به انقیاد کشیدن دانش‌آموزان سخن گفته بود درباره نسبت این بخشنامه‌ها با آموزش ایدئولوژیک سخنی دارد که به عنوان حسن‌ختام این گزارش مناسب به‌نظر می‌رسد: «پس از آن‌که دانش‌آموزان با این آیین‌نامه‌ها به انقیاد در آمدند بستر مناسب برای گفتمان ایدئولوژیک فراهم می‌شود. حالا دانش‌آموز موفق و خوب دانش آموز رام شده‌ای که از برنامه‌های ایدئولوژیک استقبال می‌کند. این گونه است که مدرسه به‌عنوان یکی از ساز و کار ایدئولوژیک نظام مسلط عمل می‌کند تا نیروی کار، بازار را تامین کند».