«مختار اسدی» در شهریور ۱۳۵۲ در شهر سنندج در استان کردستان متولد شد. در سال ۶۱ وارد دبستان شد و تحصیلات خود را تا آخر دوره دبیرستان در این شهر ادامه داد. پس از دریافت دیپلم کشاورزی در سال ۱۳۷۱ در رشته زبان انگلیسی در مرکز تربیت معلم سنندج پذیرفته شد و پس از دوسال از این مرکز فارغ التحصیل شد.
او در سال ۱۳۷۶ وارد دوره کارشناسی رشته ادبیات انگلیسی در دانشگاه کردستان شد و در سال ۸۰ مدرک لیسانس خود را دریافت کرد. در سال ۱۳۸۲ در رشته علوم اجتماعی در مقطع کارشناسی ارشد امتحان داد و با رتبه هشت در این رشته – گرایش برنامه ریزی رفاه اجتماعی – وارد دانشگاه علامه طباطبایی شد و دو سال بعد از پایان نامه خود با عنوان «دلایل مشارکت سیاسی شهروندان کرد و تاثیر این کاهش مشارکت و بی میلی سیاسی کردها در توسعه اقتصادی و اجتماعی» دفاع کرد. در سال ۱۳۸۵ و در حالیکه او راهی جلسه آزمون دکترا بود، به علل سیاسی مانع از شرکت او در این آزمون میشوند.
وی در این دوره مقالات مهمی نیز منتشر کرد. از جمله مقالهای که در خرداد ۸۵ به «کنگره همبستگی ملی» مجمع تشخیص مصلحت نظام ارائه داد. کنگره ای که برخی از برجستهترین چهره های سیاسی جمهوری اسلامی همچون «اکبر هاشمی رفسنجانی»، «حسن روحانی»، «عبدالواحد موسوی لاری»، «علی یونسی»، «محسن رضایی» و… شرکت داشتند. مقاله مختار اسدی در میان ۲۰ مقاله شرکت کننده به عنوان یکی از سه مقاله برتر شناخته شد و مورد تحسین و حمایت اشخاصی چون «علی یونسی» و «موسوی لاری» قرار گرفت. اسدی در این مقاله تنها راه رسیدن به همبستگی ملی را برقراری دموکراسی و حکومت فدرالی در ایران و به رسمیت شناختن حقوق همه ملت ایران میداند؛ از هر زبان و مذهب و با هر گرایش سیاسی.
مختار اسدی به گفته دوستان خود به دلایل سیاسی نتوانست در آزمون دکترا شرکت کند
مختار اسدی فعالیت صنفی خود را از سال ۱۳۸۳ با عضویت در انجمن صنفی معلمان کردستان میآغازد. او با توجه به تحصیل در تهران به کانون معلمان ایران در تهران نیز ملحق میشود. او در همین سال برای نخستین بار در یک تجمع مقابل وزارت آموزش و پرورش شرکت میکند. او در سال ۸۵ وارد فعالیتهای حقوق بشری نیز میشود و با فعالان برجستهای چون «عبدالفتاح سلطانی»، «شیرین عبادی»و «نرگس محمدی» ارتباط برقرار میکند. به علت همین فعالیتها بود که او در همان سال ۸۵ چندبار مورد بازجویی قرار گرفت و از تدریس در تربیت معلم کرج محروم شد و به مدت شش ماه نیز انفصال خدمت گرفت.
در سال ۱۳۸۶ بود که به مدت پنج سال به تبعید خارج از استان تهران محکوم شد که در دادگاه تجدیدنظر این حکم به سه سال تقلیل یافت. به گفته یکی از فعالان صنفی در گفتگو با آموزشکده توانا: « قبل از اجرای حکم تبعید به او پیشنهادات مالی و همچنین وعده سمت و مناصب بالای اداری دادند و شرط آن نیز رهاکردن فعالیتهای صنفی و حقوق بشری بود. مختار اسدی قاطعانه این پیشنهادات را رد کرد. «علی احمدی» – وزیر وقت آموزش و پرورش- نیز در چند نوبت در دوران تبعید او با خانواده اش تماس گرفت تا با تطمیع، مختار اسدی را از فعالیت هایش بازدارد که بی فایده بود».
مختار اسدی بین سالهای ۸۶ تا ۸۹ چندین بار احضار و بازجویی شد و حتی دو بار نیز به مدت کوتاه بازداشت شد. او در تابستان ۸۹، بازداشت شد و مدت ۷۰ روز را در انفرادیهای اوین و رجایی شهر سپری کرد و پس از این مدت با قید وثیقه آزاد شد. دادگاه این بازداشت در سالهای ۹۱ و ۹۲ برگزار شد.شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران به ریاست قاضی صلواتی او را به «اقدام علیه امنیت ملی» و «تجمع و تبانی به قصد برهم زدن نظم کشور» متهم کرد. اسدی این اتهامات را رد کرد و در نهایت دادگاه او را به اتهام«تبلیغ علیه نظام اسلامی» به یک سال حبس محکوم کرد که در دادگاه تجدیدنظر عینا تایید شد.
مختار اسدی به اتهام «تبلیغ علیه نظام اسلامی» به یک سال حبس محکوم شد
به گفته یکی از دوستان مختار اسدی در گفتوگو با توانا: «در همان سال ۸۹ که اسدی از زندان با قید وثیقه آزاد شد، از طرف استاندار وقت کردستان و چند تن دیگر از مسئولین به او پیشنهاد شد که مسئولیتهای اداراتی همچون بهزیستی کردستان، فرهنگ و ارشاد اسلامی این استان، امور اجتماعی استانداری کردستان را بپذیرد که با مخالفت شدید او مواجه شد». اسدی در قبال تطمیع وتهدید استانداری کردستان گفته بود: «من در وهله ی اول معلمم و دوم کشاورز و باغبان؛ و نان زور و بازو را با هزار دست از این شغل ها عوض نمی کنم».
او دوران تبعید را در مناطقی چون رباط کریم، ملارد کرج، اندیشه کرج، و شهریار در تبعید بسر می برد در حالی که خانواده او در سنندج مشغول زندگی بودند. در تابستان سال ۹۶ نیز با او تماس گرفتند که برای آزادکردن وثیقه اش حضور پیدا کند که پس از مراجعت به دادگاه، بلافاصله او را برای اجرای حکم یک سال حبس بازداشت کردند و به اندرزگاه ۸ زندان اوین منتقل شد. به علت پایداری او بر مواضع خود، او در این یک سال حبس از همه حقوق قانونی همچون آزادی مشروط، مرخصی و ملاقات محروم بود و حتی در اعتراض به این وضعیت چند روز دست به اعتصاب غذا زد.
یکی از دوستان مختار اسدی در گفتوگو با توانا درباره مختار اسدی و مواضع او میگوید: « زندان در روحیه ی اسدی خللی وارد نکرده است بلکه او محکم تر و کوبندهتر از گذشته شده است و بیشتر به دفاع از حقوق انسانی و تلاش برای احقاق حق معلمان و دانش آموزان ایمان آورده است. مختار اسدی تنها راه رسیدن به دموکراسی برای ایران زمین را بهبود وضعیت آموزش و پرورش میداند».
این دوست مختار اسدی از این معلم کنشگر جملهای را نقل میکند که به گفته او نشانگر اشتیاق مختار به معلمان و دانش آموزان ایرانی ست: «روی همه همکاران عزیز و زحمتش و همه دانشآموزان و فرزندان سرزمینم را از کردستان تا خراسان و از شمال تا جنوب ایران میبوسم».
*بسیاری از اطلاعات درباره آقای مختار اسدی در گفتوگو با دوستان ایشان و یکی از فعالان صنفی حوزه معلمان تهیه شده است.