توانا– پیش از انقلاب نام آن میدان شاه بود و پس از انقلاب شد میدان امام، اما میدان نقش جهان نیز مینامندش. میدان نقش جهان یکی از مفاخر معماری و فرهنگی ایران و مجموعه ساختمانهایی از عصر صفویه است. میدان نقش جهان در میدان مرکزی شهر اصفهان قرار دارد. بناهای تاریخیای که در چهار طرف میدان نقش جهان قرار گرفتهاند عبارتند از عالیقاپو، مسجد شیخ لطفالله، مسجد شاه (اصفهان) و سردر قیصریه. پیش از تبدیل اصفهان به پایتخت ایران، این منطقه باغی بزرگ بود که در دورهی حکمرانی شاه عباس اول و به فرمان او بخشی از باغ احیا شد و از آنرو که نام این باغ پیش از این باغ ِ نقش جهان بود این نام برمجموعه ساختمانهای آن نیز اطلاق شد.
میدان نقش جهان در ابعادی کوچکتر در دورهی تیموریان ساخته شد که در زمان شاه عباس اول این میدان توسعه پیدا کرد و به شکل امروزین آن درآمد. در دورهی قاجار این میدان و بناهای اطراف آن تخریب شد که با آغاز دورهی پهلوی تمام میدان و بناهای آن بازسازی شد. میدان نقش جهان در هشتم بهمنماه ۱۳۱۳ به شماره ثبتی ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت و ثبت شد. میدان نقش جهان جزء نخستین آثار فرهنگی و باستانی ایران است که به عنوان میراث جهانی یونسکو و در اردیبهشت سال ۱۳۸۵ ثبت شد. درازای میدان نقش بیش از پانصد متر، پهنای آن ۱۶۵ متر و مساحت آن نزدیک به ۸۵ هزار متر مربع است. «این میدان در سدهی یازدهم هجری قمری (سدهی هفدهم میلادی) یکی از بزرگترین میدانهای جهان بوده است و در دوره شاه عباس و جانشینان او محل بازی چوگان، رژهٔ ارتش، چراغانی، و محل نمایشهای گوناگون بوده است.» بناهای پیرامونی میدان نقش جهان از بناهایی است که چشمان هر گردشگری را متحیر میسازد. مسجد شاه در ضلع جنوبی، مسجد شیخ لطفالله در ضلع شرقی، عمارت قالیپو در ضلع غربی و سردر قیصریه در ضلع شمالی هر کدام لطف و صفای خودش را دارد. کار ساخت مسجد شاه که پس از انقلاب نام مسجد امام بر خود گرفت از سال ۱۰۲۰ هجری قمری آغاز شد.
ارتفاع گنبد مسجد ۵۲ متر و ارتفاع منارههای داخل آن ۴۸ متر وارتفاع منارههای سردر آن در میدان نقش جهان ۴۲ متر است. قطعات بزرگ، سنگهای مرمر یکپارچه وسنگابهای نفیس، از دیدنیهای جالب این مسجد است به طوری که میتوان گفت این بنا شاهکاری در معماری و کاشیکاری و نجاری در قرن یازدهم هجری قمری محسوب میشود. سردر قیصریه از دیگر ابنیهی میدان نقش جهان است که بنایی است در ورودی اصلی بازار بزرگ اصفهان. بر بالای سردر، نقاشیهایی به چشم میخورد که کار رضا عباسی، مشهورترین نقاش زمان شاه عباس صفوی است.متاسفانه این نقاشیها به دلیل مجاورت با هوای آزاد و سرما و گرمای هوا آسیب فروانی دیده است. در بالاترين قسمت اين سردر صورت دو نيم تنه تيرانداز مرد با لباسهای معمول آن عصر ديده میشوند که تنه آنها شير يا ببر و دم آنها اژدها است. اين دو تصوير که بر کاشی معرق است بيانگر صورت فلکی اصفهان يا برج قوس است. ناقوس دیر هرمز و همچنین ساعت موجود در قلعه پرتغالیهای جزیره هرمز، (به قطر حدود ۸۰ سانتیمتر) پس از فتح آن جزیره به اصفهان آورده شد و در بالای این سردر نصب شد. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهی ثبت ۱۰۳ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
عالیقاپو از دیگر بناهای میدان نقش جهان است. این بنا در غرب میدان نقش جهان و روبهروی مسجد شیخ لطفالله قرار گرفته است و آن را یکی از شاهکارهای معماری اوايل قرن یازدهم هچری قمری میدانند. عالیقاپـو مرکب از دو کلمه «عالی» و «قاپو» است که با هم در زبان ترکی به معنای «سردر بلند» يا «درگاه بلند» هستند. از اين سر در بلند که تماماً با سنگ سماق ساخته شده به قصر وارد می شويم و به وسيله پلکانی که در دو طرف تعبيه شده اند به طبقات فوقانی می رسيم. آنچه عالیقاپو را شکوه و عظمت ویژهای میبخشد علاوه بر مینیاتورهای زیبای رضا عباسی، گچبریهای آخرین طبقه آن است که تالار آن به «اتاق موسیقی» و یا «اتاق صوت» شهرت دارد. در این بخش کاخ انواع جتم و صراحی در دیوار تعبیه شده تست.
«فرد ریچاردز»، عضو انجمن سلطنتی نقاشان و حکاکان انگلستان که در اوایل قرن بیستم و همزمان با نخستین سالهای حکومت رضاشاه به ایران سفر کرد و چهل و هشت تابلوی زیبا از شهرهای مختلف ایران ترسیم کرده است و شرح مشاهدات و خاطرات خود را نیز نوشته است در مورد تزئينات گچبری اين اتاق مینويسد: «…اين تورفتگیها مانند قطعات مختلف بازی معما با تناسب خاصی پهلوی يکديگر قرار گرفتهاند…»
مسجد شیخ لطفالله، یکی دیگر از بناهای اطراف میدان نقش جهان است. این مسجد به فرمان شاه عباس اول و در مدت هجده سال ساخته شد. این مسجد در ضلع شرقی میدان نقش جهان و مقابل عبارت عالیقاپو و در همسایگی مسجد شاه قرار گرفته است. این مسجد به پیشنهاد آرتور آپهم پوپ،به رضاشاه مورد مرمت قرار گرفت. آرتور مورخ آمریکاییای بود که معماری ایرانی را به جهان معرفی کرد و سرانجام خود در شیراز درگذشت. او به دعوت رضاشاه در ایران سخنرانیای انجام داد که رضاشاه را بسیار تحت تاثیر قرار داد. او در این سخنرانی غنای معماری ایران را مورد ستایش قرار داد. این سخنرانی موجب شد تا رضا شاه دستور بدهد بنهایی در اصفهان از جمله مسجد شیخ لطفالله مورد بازسازی و مرمت قرار بگیرد.کاشیکاریهای زیبای این مسجد هوش از آدمی میرباید.