زندگینامه
«حسین نوری همدانی» از تندروترین و بدزبانترین مراجع تقلید، در سال ۱۳۰۴ شمسی در شهر همدان به دنیا آمد. آنان که با صنف روحانیت در دهههای اخیر سروکار داشتهاند، معترفند که نوری همدانی و مکارم شیرازی، جزء بدنامترین مراجع تقلید از نظر نزدیکی روابط با جمهوری اسلامی و حمایت بیقیدوشرط از اقدامات هیئت حاکمه هستند. بنا به تارنمای شخصی این مرجع تقلید، او پس از فراگیری مقدمات در سال ۱۳۲۱ شمسی، وارد مدرسه مرحوم آخوند همدانی میشود و پس از یک سال و نیم برای ادامه تحصیلات دینی به قم میرود. اساتید او در حوزه علمیه قم محمد داماد، حجت کوهکمرهای، سیدمحمدحسین طباطبايی، بروجردی و روحالله خمینی بودهاند.
نوری همدانی قریب سه دهه است که به تدریس درس خارج فقه و اصول مشغول است. به نوشته تارنمای مذکور، او بیش از پنجاه جلد کتاب چاپ کرده که مضامین آنها موضوعات فقهی و مطالبی چون جهان آفرینش، اقتصاد اسلامی، جمهوری اسلامی، آمادگی دفاعی و مرزداری در اسلام و جایگاه زن در اسلام است. نوری همدانی در یک ویدئو از طول عمر و سلامتی خود دادِ سخن داده و اظهار داشته است که در نوجوانی با خواندن کتابهای «چگونه جوان بمانید» و «اعجاز خوراکیها»، توانسته در کهولت، خودش را در بهترین شرایط حفظ کند و الگوی دیگران باشد.
نوریهمدانی در کنار روحالله خمینی؛ بنیانگذار جمهوری اسلامی
نوری همدانی در تارنمای شخصی خود مدعی شده است پیش از انقلاب همراه دیگر شاگردان روحالله خمینی، جلسات منظمی برای برآورد شرایط داشتهاند و گاه متن اعلامیههایی که ضد شاه نوشته میشد، به قلم او بوده است. پس از تبعید خمینی به ترکیه، ساواک نوری همدانی را دستگیر میکند. او را یک شب در ساواک قم نگه میدارند، سپس به زندان قزلقلعه تهران منتقل و پس از دو ماه آزاد میشود. نوری همدانی پس از آزادی در قالب آموزش دروس اسلامی در شهر همدان، به ارتباطگیری با جوانان میپردازد؛ در نهایت ساواک همدان هم او را بازداشت میکند و دوباره چندماهی در زندان قزلقلعه تهران زندانی میشود. پس از مدتی که ممنوعالمنبر بود، منبرهای خود را در شهر رفسنجان ادامه میدهد، این بار ساواک کرمان از ادامه سخنرانیهای نوری همدانی جلوگیری بهعمل میآورد.
نوری همدانی همچنین مدعی است نقش سرنوشتسازی در اعتراضات نوزدهم دیماه سال ۱۳۵۶ و به تعطیلی کشاندن حوزه و بازار قم داشته است. این اعتراضات در واکنش به انتشار مقالهای ضد روحالله خمینی در روزنامه کیهان صورت گرفت. بنا به ادعای این مرجع تقلید، در سخنرانیهای تندی که نخست دامادش سیدحسین موسوی تبریزی، سپس خودش ضد شاه داشتهاند، مردم را تهییج به تظاهرات خیابانی کردهاند. او ادعا دارد قیام قم از منزل او آغاز شده، سپس به شهرهای دیگر سرایت کرده است. پس از این واقعه ساواک ابتدا او را به خلخال و بعد به سقز تبعید کرد. زمانی که دولت شریفامامی روی کار آمد و سیاست مماشات با مخالفان در پیش گرفت، نوری همدانی آزاد شد و به قم بازگشت. او همچنین از دوازده مدرس حوزه علمیه قم است که پس از مرگ آیتالله حکیم از خلاء مرجعیت بهره بردند و با امضای جمعی، خواستار مرجعیت روحالله خمینی شدند. او مدعی است که بابت این اعلامیه و استقبالی که از آن شد، تحت آزار و تعقیب ساواک قرار گرفته است.
از جالبترین فرازهای زندگی حسین نوری همدانی آن چیزی ست که تارنمای او تحت عنوان «مسافرتهای علمی-فرهنگی» نگاشته است که عینا اینجا آورده میشود:
«آیتاللهالعظمی نوری همدانی با الهام از توصيه قرآنی مبنی بر «سيروا فی الارض» سفرهای زيادی به اقصی نقاط جهان داشته و در اين سفرها ضمن انجام مباحثات علمی با برخورد با افکار و فرهنگهای گوناگون بر تجارب خويش میافزودند. ايشان در مورد مسافرتهای خارج از ايران خود چنين میفرمايند: «من در سال ۵۸ و ۵۹ نماينده حضرت امام در اروپا بودم و به آن ديار رفتوآمد داشتم. ظرف اين دو سال در موقع تحصيل در قم اشتغال به تدريس داشتم؛ ولی در موقع تعطيلی حوزه به کشورهای اروپا از قبيل انگلستان، فرانسه، آلمان، اتريش، ايتاليا، سوئد، بلژيک، هلند، دانمارک، سوئيس، نروژ، فنلاند، اسپانيا، يونان و ترکيه مسافرت ميکردم و در طی ملاقاتها و مصاحبه و تشکيل مجالس، حقايق اسلام و عظمت انقلاب اسلامي را بيان میکردم و به سؤالات علمی و مذهبی با توفيق خداوند پاسخ میدادم و سفرهایی به پاکستان و يک سفر هم به تايلند، بنگلادش و هندوستان رفتهام و در اين سفرها علاوه بر معاشرت با فرقههای گوناگون و بيان معارف و مبانی اسلام، توجه بيشتر به بيان مزايای انقلاب اسلامی ايران و نشاندادن چهره استکبار جهانی بود.»
به تعبیری بسیار ساده و روشن، مجموع سفرهای این مرجع تقلید با پول خمس و دیگر وجوهات شرعی، همچنین پشتیبانی مالی جمهوری اسلامی و به هدف تبلیغ مذهب شیعه و یارگیری برای ایدئولوژی شیعی، با مجموع سفرهای وزیر خارجه یک کشور برابری میکند.
سیدحسین موسویتبریزی، داماد نوریهمدانی و از حامیان اصلاحات، در کنار سیدمحمد خاتمی
بستگان و روابط اقتصادی
سیدحسین موسوی تبریزی، دادستان کل کشور در دوران روحالله خمینی، داماد نوری همدانی است. این روحانی، که بعدها از حامیان محمد خاتمی و دوران اصلاحات او شد، در دهه نخست انقلاب کارنامه حقوق بشری بسیار بحثبرانگیزی داشت. ایرج مصداقی در مقالهای به جنایتهای او و دو برادر دیگرش به نحو تفصیلی اشاره کرده است. خود نوری همدانی در خاطرهای به یکی از رشادتهای دامادش در اوائل انقلاب، که بعدها به یک روحانی اصلاحطلب بدل شد، چنین اشاره میکند:
«مهندس بازرگان همینطور صحبت میکرد که علما خوب است در سیاست و مدیریت مملکت دخالت نکنند، چون تجربهشان کم است. آنها باید فقط نظارت داشته باشند. ما که تجربهمان زیاد است، بهتر است مدیریت مملکت را به عهده داشته باشیم … که ناگهان آقای سیدحسین موسوی تبریزی، داماد ما، که یکی از وکلای دوره اول مجلس شورای اسلامی از تبریز بود و در آخر جمعیت نشسته بود، از جایاش بلند شد. آستینهایاش را کمکم بالا زد و قدمبهقدم جلو آمد و گفت: «گوشکردن به این حرفها خلاف شرع است.» آمد و دستاش را با سرعت و شدت بلند کرد و خواست کشیده بسیار محکمی به صورت آقای مهندس بازرگان بزند که بعضی از کسانی که در اطراف آقای بازرگان بودند بلند شدند و نگذاشتند. خلاصه مجلس به هم خورد.»
افزون بر حسین موسوی تبریزی، برادر او سیدمحسن موسوی تبریزی نیز داماد این مرجع تقلید است. حسین موسوی تبریزی در اظهاراتی در سال ۱۳۹۴ و در انتقاد از نحوه نظارت و تائید صلاحیت کاندیدهای مجلس خبرگان توسط شورای نگهبان، مدعی شده بود که نماینده شورا به قم رفته و از همسایگان برادر او پرسیده که آیا همسرش (دختر نوری همدانی) حجاب اسلامی را رعایت میکند یا خیر. دادستان سابق کل کشور در دهه شصت، سپس اظهار عقیده کرده بود که چنین کارهایی است که «کشور ما را کوچک و عقبافتاده میکند.»
شایعاتی وجود دارد که واردات هر نوع جرثقیل از مارک کاترپیلار را در ید انحصاری این مرجع تقلید و بیت او میداند. یکی از شهروندان ایرانی با حفظ نام، که قصد واردکردن تنها یک فقره از این جرثقیل را داشته است، مشاهدات و تجربه خود را در نهم آذرماه سال ۱۳۹۳ منتشر کرد. او نوشت که ۱۰۰ میلیون تومان قیمت ماشین مذکور و ۸۰ میلیون تومان حق گمرکی جمهوری اسلامی را پرداخت کرده و دستگاه را نیز از اروپا خریداری کرده بوده؛ اما برگ سبز گمرکی جهت ترخیص به او داده نمیشود و از او میخواهند به نمایندگی کاترپیلار در تهران مراجعه کند. در نهایت به او پیشنهاد میشود که ماشین را به نمایندگی بفروشد و نزدیک سه برابر قیمت دوباره از نمایندگی خریداری کند. پس از اعتراض به شرکت اروپایی که چرا با وجود نمایندگی در تهران، او را به خرید از اروپا ناگزیر کردند، پاسخ دریافت میکند که کاترپیلار هیچ نمایندهای در ایران ندارد. نویسنده مدعی است که پس از شکایتهای متعدد و مراجعه به دفاتر بزرگان متوجه شدهاند که آقای افشین پیروانی در این نمایندگی جعلی، تنها یک کارگزار است و سرنخ انحصار واردات این جرثقیل به بیت آیتالله نوری همدانی میرسد و داماد او گرداننده انحصاری این تجارت در ایران است.
نوریهمدانی در کنار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
دیدگاههای سیاسی و فرهنگی
محمد نوریزاد در یکی از نامههایاش خطاب به رهبر کنونی جمهوری اسلامی، مدعی شده است که یکبار چند تن از نمایندگان مجلس به دیدار نوری همدانی رفتهاند و از اظهارات افراطی او انتقاد کردهاند. این مرجع تقلید نمایندگان را به زیرزمین خانه بُرده و اظهار کرده است که هر چه میگوید دیکته مقامات است که توسط نیروهای امنیتی به دست او رسانده میشود و او هیچ اختیاری از خودش ندارد. همچنین گفته است مقام مرجعیتاش در برابر جوانک پاسداری، که حتی از نوه او کوچکتر است، هیچ به حساب میآید؛ چرا که آن پاسدار به نوری همدانی بهصراحت میگوید که «تو کارهای نیستی!» این مرجع بنا به همین منبع از تهدید حکومت مبنی بر بُردن آبروی خودش و قطع عوایدی بیتاش در صورت نافرمانی از دستورات سخن گفته است.
نوری همدانی در دوران ناآرامیهای پس از انتخابات، تندترین موضعگیریها را در برابر جنبش سبز و رهبران آن ابراز کرد. او پیش از نمازجمعه ۲۹ خرداد ۸۸، که رهبری مجوز کشتار مردم در شنبه سی خرداد را صادر کرد، به آیتالله خامنهای پیام داده بود که حاضر است از قم بیاید و به نشانه حمایت پشت سر او نماز بخواند. نوری همدانی در اظهارنظری جنجالی و با استناد به یکی از آیات قرآن و سر دادن شعار «خامنهای کوثر است / دشمن او ابتر است»، صراحتا میرحسین موسوی را ابتر و دخترزا نامید که از آوردن فرزند پسر ناتوان است و وضعیت او را با آیتالله خامنهای قیاس کرد. این سخن او موجی از واکنشها را در شبکههای اجتماعی در همدلی با موسوی به راه انداخت. نوری همدانی بارها میرحسین موسوی را به عنوان رهبر اصلی اعتراضات، متهم به دورویی کرد که از یکطرف سنگ ارزشهای انقلاب و آرمانهای بنیانگذار را به سینه میزند و از طرف دیگر در برابر شعارهای معترضان همچون «جمهوری ایرانی»، «نه غزه نه لبنان، جانم فدای ایران» و «مرگ بر اصل ولایت فقیه» سکوت میکند. نوری همدانی در اظهارنظری جالب توجه گفته بود که شعار جمهوری ایرانی شعاری بوده است «که رضاخان و پسرش مرتب سر میدادند.»
عیادت نوریهمدانی از علی خامنهای، شهریور ۱۳۹۳
نوری همدانی سال ۱۳۹۳ در تجمع طلاب و روحانیان قم نسبت به محکومیت چاپ کاریکاتور پیامبر اسلام در نشریه شارلی ابدو، گفت: «باید غرب که از اول با اسلام و مسلمانان نظر منفی و عداوت داشته، قدرت اسلام را درک کند و مقدسات ما را مورد هتک و اهانت قرار ندهد.» نوری همدانی در همین سخنرانی مدعی شد که ما تاریخی طولانی در دشمنی با غرب داریم و غرب در جنگهای صلیبی و حتی در حمله مغول دست داشته است. او همچنین سفر جواد ظریف برای مذاکرات هستهای به فرانسه را اقدامی نامناسب دانست و خواستار آن شد که ارتباط خود را با این کشور قطع کنیم.
او سال ۱۳۹۴ در دیدار با حزب مؤتلفه اسلامی (بقایای گروه تروریستی فدائیان اسلام)، گفته بود که تعداد نیروهای وابسته به انقلاب اسلامی در کشور زیاد است و اگر همه آنها یک فکر و تصمیم واحد داشته باشند، در همه عرصهها بهویژه انتخابات نظام اسلامی، پیروز خواهند شد. نوری همدانی همچنین پیشنهاد برگزاری رفراندوم درباره مسائل مورد اختلاف توسط حسن روحانی را در سال ۱۳۹۶، حاشیهسازی و فراهمکردن خوراک تبلیغاتی برای رسانههای بیگانه دانست. او معتقد است که جمهوری اسلامی یک بار رفراندوم را در سال ۱۳۵۸ انجام داده و مردم با درصد بالایی به نظام کنونی آری گفتهاند و هر سال در مراسم ۲۲ بهمن هم آن رأی را تایید میکنند و همین برای استمرار مشروعیت نظام کافی است. نوری همدانی همچنین حسن روحانی را به بیاطلاعی از قانون اساسی و موارد ممکن برگزاری رفراندوم در آن متهم کرده بود. او همچنین با تاکید بر گفتههای رهبر نظام، تحت عنوان اقتصاد مقاومتی، به رئيس دولت کنونی جمهوری اسلامی طعنه زد که اگر خواهان برگزاری رفراندوم است، برای معیشت مردم رفراندوم برگزار کند و به جای حاشیهسازی وضعیت بانکها و اقتصاد را سروسامان دهد.
نوریهمدانی در کنار سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزبالله لبنان
این مرجع تقلید سالیانی پیش در پیامی به حسن نصرالله گفته بود که از طرف حوزه علمیه قم (و البته با پول ملت ایران) از نیروهای حزبالله میخواهیم که کار صهیونیستها را یکسره کنند و تا ازبینبردن آنان از پای ننشینند. او در همین پیام با استناد به آیات قرآن و در اظهارنظری کاملا یهودستیزانه گفت که مثلث کفر و نفاق و صهیونیسم همواره در برابر جریان اسلام اصیل قرار داشته و طبق آیات قرآن نیز یهود همیشه پیمانشکن معرفی شده است و در دوران ما مصداق جاهلیت معاصر است.
با ابنکه صدا و سیمای جمهوری اسلامی یکی از ایدئولوژیکترین و ناشادترین رسانههای جهان است، همین وضعیت نیز برای این مرجع تقلید رضایتبخش نیست. آیتالله نوری همدانی به حجم کم برنامههای قرآنی و تفسیری در این رسانه اعتراض کرده و گفته است که صدا و سیما باید هر هفته چندینبار و در زمانهای مناسب به پخش تفسیر قرآن بپردازد، نه اینکه به گفته او تنها گاهی و آن هم در نیمههای شب، تفسیر جوادی آملی را پخش کند.
نوری همدانی در آخرین اظهارنظر خود و در واکنش به ناآرامیهای دیماه گذشته تا کنون، مدعی شد که عدهای اندک به بیتالمال دستدرازی میکنند و باعث میشوند که کارآمدی نظام اسلامی زیر سؤال برود. او هشدار داد که در حمایت از ولایت فقیه و جمهوری اسلامی با کسی تعارف ندارد. او همچون دیگر ارکان نظام اسلامی کوشید تا همه تقصیرها را گردن دولتی بیندازد که خود مجری اوامر ولیفقیه و دیگر برخورداران از سفره انقلاب است.
حسین نوریهمدانی در کنار ابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس رضوی، در مراسم افتتاح زائرسرای رضوی، از بزرگترین پروژههای این مجموعه
آرای فقهی
نوری همدانی در اظهارنظرهای کلی، همچون بسیاری از دیگر روحانیان شیعه، مدعی برابری زن و مرد در اسلام است و اینکه طبق آیات قرآن تنها ملاک برتری همانا تقوا ست؛ اما طبق همان آیات، احادیث و استنباطهای فقهی، زنان در بسیاری از امور (دیه، ارث، قضاوت …) پایینتر از مردان هستند و این را نیز روحانیت شیعه در زمره همان تساوی خاص قرار میدهد. این مرجع تقلید سالیانی پیش نیز آزادی زنان را در غرب معادل بردگی و جاهلیت مدرن دانسته بود و مدعی شده بود که دنیای غرب با نام آزادی مقام و منزلت زنان را پایین آورده و تنها چیزی که در غرب به آن توجه نمیشود، حقوق واقعی، کرامت و منزلت زنان است.
او در واکنش به پدیده بیسابقه دختران انقلاب و بر سر چوب زدن حجاب، طی سخنانی بحثبرانگیز معترضان به حجاب اجباری را «نخاله» خواند. نوری همدانی درینباره گفت «چند زن در تهران حجاب خود را برداشتند و دشمنان فکر کردند انقلاب سست شده است و به این امر دلخوش کردند که انقلاب ضعیف شده. در حالی که آنها نخالهبودن خود را نشان دادهاند که در هر جامعهای این افراد وجود دارند.» نوری همدانی همچنین حجاب زن را از مسلمات اسلام دانست و در جالبترین اظهارنظر در تاریخ تشیع مدعی شد که «حجاب اسلامی باید در کل مملکت و کل دنیا عملی شود.» او در هیئت یک فتوای فقهی گفت که باید قدرتمندان جامعه کسانی را که زیر سیطره خودشان دارند، به حجاب اسلامی الزام و اجبار کنند.
دیدار حسن روحانی، رئیس دولت تدبیر و امید، با حسین نوریهمدانی
مرجع تقلید مذکور در سال ۱۳۹۵، بدون اشاره به فساد مالی دستگاههای زیر نظر ولیفقیه و نیز دستاندازی سپاه پاسداران بر همه شریانهای اقتصادی و حیاتی کشور، طی فتوایی مدعی شد که بانکها از جهت دریافت جریمه دیرکرد بازپرداخت وامها، در واقع مشغول رباخواریاند و مردم نباید پولهایشان را به بانک بدهند.