درخواست پزشکان از حسن روحانی: جلوی مصرف قلیان را بگیرید
ایران بهشت قلیانی‌هاست! در ایران بنا به آمار هر دو دقیقه و نیم، یک نفر به قلیان کشیدن روی می‌آورد که ۷۱ درصد این موارد نیز از زیر ۱۷ سالگی این مصرف را آغاز کرده‌اند. طبق نظر متخصصان، افزایش سروتونین در مغز که بر اثر مصرف قلیان ایجاد می‌شود، اثری شادی‌بخش است و همین فرد را تشویق می‌کند که پک‌های بیشتر و بیش‌تری به قلیان بزند و این‌ها همه در حالی‌ست که قدرت اعتیاد تنباکو دو و نیم برابر قدرت اعتیاد هروئین است. شاید این آمارها و رشد عجیب و نجومی مصرف قلیان در ایران بود که موجب شد بیش از یک سال پیش چهارهزار نفر از پزشکان ایرانی طی نامه‌ای هشداردهنده از حسن روحانی بخواهند جلوی گسترش سریع مصرف قلیان گرفته شود. این پزشکان در نامه خود به این نکته اشاره کردند که ایران بالا‌ترین روند رشد ابتلا به سرطان را در دنیا دارد و ۳۰ درصد مرگ‌های ناشی از سرطان به صورت مستقیم با دخانیات در ارتباط است. این پزشکان در بخشی از نامه خود آورده بودند: «امروزه توسعه این ناهنجاری با توجه به مضرات فوق‌العاده‌ای که برای سلامت آحاد جامعه ایجاد کرده است به عنوان یک معضل اجتماعی شناخته می‌شود و می‌توان گفت قلیان دروازه ورود نوجوانان به مصرف سایر مواد دخانی است و شیوع مصرف قلیان در بین حدود ۳۷ درصد از نوجوانان و جوانان کشور، خطری جدی برای سلامت این نسل است.»
رشد بسیار زیاد مصرف قلیان در ایران
طبق آمارهای جهانی، مصرف دخانیات «مهم‌ترین علت مرگ قابل پیش‌گیری» شناخته شده است و پنج میلیون نفر در سال نیز فقط به دلیل مصرف قلیان جان خود را از دست می‌دهند. در ایران نیز سالانه بیش از ۵۰ هزار نفر بر اثر مصرف دخانیات می‌میرند. این آمار هم شامل مصرف‌کنندگان دخانیات می‌شود و هم آن‌هایی که در معرض دود قرار دارند. آمار سال قبل حکایت از این داشت که ۱۵ درصد جوانان ۱۳ تا ۱۵ سال کشور از مصرف‌کنندگان قلیان هستند. مصرف قلیان از آن‌رو خطر بیش‌تری از سیگار دارد که میزان منوکسیدکربن وارد شده به بدن انسان بر اثر مصرف قلیان، شش برابر سیگار است. خطر ابتلا به سرطان از طریق مصرف قلیان نیز ۴۶ برابر بیشتر از سیگار است.
«علی اصغر نیک‌خلق»، متخصص مطالعات اعتیاد، درباره گرایش نوجوانان و جوانان ایرانی به اعتیاد می‌گوید: «نکته تأمل‌برانگیز این است که متأسفانه پنج درصد نوجوانان ایرانی سیگاری دائم هستند. از سویی بیش از ۲۰ درصد قشر نوجوان کشور به انواع دیگر دخانیات یعنی قلیان گرایش شدید دارند. این در حالی‌ست که نیکوتین موجود در قلیان بسیار خطرناک‌تر از نیکوتین موجود در سیگار است و تأسف‌برانگیز‌تر این‌که از ۱۰ سال گذشته پیش‌بینی می‌شد که گرایش خانم‌ها به سیگار و انواع دخانیات بیشتر شود. این اتفاق افتاده است و در آینده نه چندان دور نیز کشور را با بحران مواجه خواهد کرد.»
اگر بخواهیم موج روزافزون مصرف قلیان در کشور را نشان دهیم، شاید یکی از بهترین راه‌ها رشد نجومی واردات توتون میوه‌ای برای استفاده در قلیان باشد. در واقع طبق آمار، ارزش واردات توتون میوه‌ای در عرض ۱۱ سال بیش از ۵۰۰ درصد افزایش داشته است، یعنی از رقمی در حدود یک و نیم میلیون دلار در سال ۸۰ به ۱۳ میلیون دلار در سال ۹۱ رسیده است. نکته تاسف‌آور آن‌که رشد واردات توتون میوه‌ای به کشور در حالی‌ست که علی اصغر نیک‌خلق، آن‌ها را حاوی مواد سرطان‌زا، کاملا غیربهداشتی و مضر می‌داند.
تاثیر بسیار منفی مصرف قلیان در زنان
«محمدرضا مسجدی»، فوق تخصص ریه، با بیان این نکته که سن استعمال قلیان اکنون به سنین کمتر از ۱۵ سال رسیده است، به این مورد عجیب اشاره کرد که در شهری مثل فقط تهران سه تا چهار درصد دختران دانشجو سیگاری هستند و ۱۲ تا ۱۶ درصد دختران دانشجو قلیان می‌کشند. او با توجه به این نکته که استعمال دخانیات عامل بروز ۲۲ نوع سرطان است، این مساله را «هشداری جدی برای سلامت جامعه» دانست.
«خسرو صادق نیت»، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل و مبارزه با دخانیات، نیز در خرداد ۹۴ از شیوع بالای مصرف قلیان در میان زنان خبر داد و گفت: «در سال‌های ۸۵ تا ۹۰ روند مصرف سیگار به جز در گروه سنی ۲۵ تا ۳۵ سال ثابت بود، ولی درخصوص قلیان بنابر آمار سال ۹۰ مصرف روزانه دو برابر افزایش یافته که بیش‌ترین میزان مربوط به افزایش قلیان در زنان است.» به گفته او اگر اقدام مناسبی در این حوزه صورت نگیرد، ایران جزء سه کشور اول مصرف‌کننده دخانیات در سطح جهان خواهد بود.
«مژگان کریمی»، متخصص زنان و فوق تخصص سرطان‌های زنان، به اثرات فوق‌العاده منفی مصرف دخانیات بر سلامتی زنان اشاره می‌کند و این‌که سیگار خود به تنهایی می‌تواند عامل ایجاد «سرطان گردنه رحم» در زنان شود. به گفته ایشان این مساله حتی شامل زنانی که ازدواج نکرده‌اند هم می‌شود. او درباره اثرات سوء مصرف خود قلیان در زنان در احتمال ابتلا به سرطان گردنه رحم می‌گوید: «مصرف مداوم قلیان برای مدت زمان طولانی (حدود ده یا پانزده سال) در یک دختر بدون این‌که در معرض ویروس سرطان‌زای گردنه رحم باشد، موجب ایجاد این سرطان در وی خواهد شد.» همچنین به گفته دکتر کریمی مصرف قلیان تاثیر منفی بر عملکرد تخمدان زنان نیز دارد و مصرف قلیان و سیگار معمولا موجب می‌شود که عملکرد تخمک‌گذاری تا حدی مختل شود.
قلیان قطعا خطرناک‌تر از سیگار است!
مرکز مشاوره دانشجویی دانشگاه تهران در پاییز ۹۰ و در جزوه‌ای درباره مصرف سیگار و قلیان به چند باور غلط درباره قلیان و مصرف آن اشاره کرد و برای هر کدام نیز پاسخی کوتاه و اجمالی درج کرد. از جمله باورهای غلط درباره قلیان این است که کشیدن قلیان سالم‌تر از مصرف سیگار است. در پاسخ به این ادعا آمده است: «دود ناشی از قلیان اگر از سیگار خطرناک‌تر نباشد، بی‌ضرر‌تر نیست. دود سیگار به دلیل سوختن تنباکو و دود قلیان به دلیل داغ شدن تنباکو در ظرف حاوی زغال ایجاد می‌شود. بنابراین تولید نهـــایی یکی است: دود! که از مواد شیمیایی سرطان‌زا تشکیل شده است.» متن کامل این باورهای غلط و پاسخ به آن‌ها را در اینجا می‌توانید بخوانید.
نکته این است که این باورهای اشتباه عمومیت بالایی دارد و اکثر اوقات توجیهی برای مصرف بیشتر قلیان در مقایسه با سیگار می‌شود. «لیلا ابراهیم‌زاده»، کارشناس دخانیات و آلودگی محیط دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان، در مقایسه اثرات منفی سیگار با قلیان می‌گوید: «هر فرد مصرف‌کننده قلیان در هر وعده مصرف معادل ۸۰ تا ۱۰۰ نخ سیگار دود دریافت می‌کند. تنباکو و توتون مورد استفاده در قلیان معمولا از بی‌کیفیت‌ترین و نامرغوب‌ترین انواع موجود و در واقع خطرناک‌ترین آن‌ها می‌باشد و اسانس‌ها و مواد معطر استفاده شده در تنباکوهای معسّل یا میوه‌ای حاوی هزاران ماده سمی و کشنده است.»