فرد بازداشت‌شده پس از آزادی، وارد «دوره بازگشت» و ازسرگیری دوباره زندگی و ارتباطات می‌شود.
مراقبت از ذهن و روان در این دوره اهمیت زیادی دارد.
فشارهای پس از آزادی
- مشکلات تطبیق دوباره با زندگی
- به‌خاطر‌آوردن ناخواسته شرایط زندان (فلش‌بک)
- از‌دست‌دادن دوستان
- تهدیدهای امنیتی
- پیدایش شک وسوءظن
- سرزنش‌شدن، احساس شرم
- تصور بی‌معنا و بی‌نتیجه‌بودن فداکاری‌ها و رنج‌های دوره زندان
نیازهای فرد در دوره بازگشت
- زمان کافی
- فضای امن و آرام
- کمک برای از سرگیری روابط شخصی و کاری
- قدرشناسی و حمایت
- شنیده‌شدن توسط خانواده و دوستان
- مشاوره با روان‌درمان‌گر
- نقش اطرافیان در دوره بازگشت
- ضمن احترام به حریم شخصی، فرد را در موقعیت انزوا و تنهایی قرار ندهید.
- سرزنش نکنید؛ فرد آزادشده مقصر وضع موجود نیست.
- به حرف‌های فرد گوش فرا دهید اما سوالات متعدد نپرسید.
- فاجعه‌سازی و هراس‌افکنی نکنید.
- در صورت مشاهده علائم خطراتی چون خودزنی یا علائم خودکشی، با فرد گفتوگو کنید و به او کمک کنید یا از مشاوران متخصص کمک بگیرد.
فراموش نکنید که دیگران ممکن است هرگز به صورت کامل تجربه فرد از زندان را درک نکنند. اما در صورت روبرو‌شدن با حوادث دشوار و تروما، گفتوگو و ارتباط عمیق به سلامت ذهن و روان کمک می‌کند، بدون آن که نیاز به توصیف‌کردن دقیق تمام لحظات دشوار باشد.
نقش عموم مردم برای کمک و مراقبت از سلامت روانی زندانیان
- گسترش فرهنگ سلامت ذهن و روان
- تقویت روحیه عمومی
- تقویت نگرش مثبت به زندانیان سیاسی
- گسترش نگرش مثبت به مشاوران و روان‌درمانگران
- آغاز کنشگری
- بی‌توجهی به اتهامات ساختگی و شایعات
- قدردانی از فداکاری کنشگران بازداشت‌شده
- دنبال‌کردن اطلاعات مهم درباره زندانیان سیاسی
- افزایش دانش حقوقی (مثلا از طریق مرکز مشاوران حقوقی دادبان)
- اتحاد و همبستگی و پرهیز از خشونت کلامی و تنش اجتماعی
فلش بک به چه معنا ست؟
- فلش‌بک یعنی بازگشت غیرارادی یک یا چندین خاطره از گذشته.
- افرادی که دچار حوادث شدید یا تروما شده باشند، گاهی دچار فلش‌بک‌های ناراحت‌کننده می‌شوند.
- فلش‌بک می‌تواند برای همه افراد اتفاق بیفتد.
شروع فلش‌بک
- با عامل آغازگر یا محرک مشخص – مانند‌بودن در محیط بسته
- بدون عامل مشهود آغازگر
تجربه فلش‌بک پس از آزادی از زندان، قابل انتظار و طبیعی است و اغلب با گذشت زمان و طی فرآیند مراقبت و درمان به طور کامل ناپدید خواهد شد.
روش‌های کاهش فلش‌بک
- شناخت آغازگرها و جرقه‌های درونی و بیرونی فلش‌بک و تمرین مهارت کنترل و گذراندن آن‌ها
- تکنیک و مهارت تمرکز بر تنفس برای آرامش
- حضور ذهن در زمان حال
- استفاده از استراحت به‌موقع و کافی پس از تروما
- ابراز احساسات از طریق گفتوگو یا نوشتن