بینش و انگیزه
نیروهای ارتش انقلابی کلمبیا- ارتش خلق (فارک) برای پنج دهه به ایجاد وحشت در میان کلمبیایی‌ها با بمب گذاری، قتل، هواپیما ربایی و ربایش کلمبیایی‌های ثروتمند، جهانگردان خارجی و مقامات بلند پایه بین المللی و داخلی پرداخته‌اند.[1] فارک در سال ۱۹۶۴ در تقابل با تصمیم ارتش کلمبیا برای ورود به منطقه نیمه مستقل کمونیستی که بعدا به عنوان “بلوک جنوبی” شناخته شد شکل گرفت. این سازمان مدعی است که برای منافع روستاییان فقیر می جنگد. اما ارتش پارتیزانی در جنگ مسلحانه و تجارت غیر قانونی مواد مخدر درگیر شده و توسط بخش عمده جامعه‌ی بین الملل از جمله دولت کلمبیا، ایالات متحده و اتحادیه اروپا به عنوان یک گروه تروریستی شناخته شده است.[2]
فارک به عنوان یک ارتش پارتیزانی با برخی از تاکتیک‌های قساوتمندانه گروگان گیری، نگه داری افراد بیگناه برای مبادله در برابر پول یا پیشبرد اهداف سیاسی و اغلب کشتن آن ها به خاطر پاسخ نگرفتن تقاضاهایش شناخته شده است.[3] تخمین زده می شود که این گروه شبه نظامی اکنون قریب به ۸۰۰ گروگان را در اختیار دارد.[4] فارک همچنین به کنترل مناطق مختلف جنگل کلمبیا از جمله روستاهای کوچک تحت محاصره کامل خود می پردازد. این گروه همچنین در کشتن اعضای جمعیت بومی کلمبیا مشارکت داشته[5] و متداوما از سربازان خردسال استفاده کرده است.[6]
مورد مشهور به اسارت گرفتن اینگرید بِتانکورت، نامزد ریاست جمهوری کلمبیا از حزب سبز اکسیژن و نزدیک به هفت سال اسارت وی موجب خشم بین المللی شد اما تا سال ۲۰۰۷ هنوز یک قربانی ویژه فارک موجب شور و همدلی گسترده‌ی کلمبیایی‌ها نشده بود.[7] در ۲۷ دسامبر سال ۲۰۰۷، فارک اعلام کرد که پسری به نام امانوئل که در اسارت توسط کلارا روهاس، همراه انتخاباتی بتانکورت، به دنیا آمده آزاد خواهد شد؛ اما بعدا معلوم شد که فارک این پسر را دو سال پیش رها کرده است.[8] امانوئل که به عنوان اسیر فارک دچار سوء تغذیه شده بود در سال ۲۰۰۵ به بیمارستان برده شد و تحت مراقبت کس دیگری قرار داده شد.[9]
اسکار مورالس، یک مهندس 33 ساله در شهر کلمبیایی بارانکوئیلا همانند بسیاری دیگر از کلمبیایی‌ها از رفتار فارک با امانوئل و دیگر قربانیان آن به خشم آمد. داستان امانوئل کاتالیزوری برای مورالس بوده و وی را به راه اندازی یک گروه فیس بوکی به نام “یک میلیون صدا علیه فارک” ترغیب کرد. هدف این گروه شکستن بی تفاوتی عمومی نسبت به تروریسم و نمایش این نکته بود که مردم دیگر با بی توجهی با آدم ربایی‌های فارک برخورد نمی کنند. مورالس از فضای فراهم شده توسط صفحه فیس بوک برای سازمان دادن به تظاهرات پنج میلیون نفری از کلمبیایی‌ها علیه فارک در کنار هزاران نفر در بیش از ۱۶۵ شهر دنیا استفاده کرد.
اهداف و مقاصد
مورالس صفحه فیس بوک را به عنوان یک مرکز مجازی برای کلمبیایی‌ها جهت ابراز خشم خود از اعمال فارک ایجاد کرد.[10] او هشت ماه پس از شکل گیری این صفحه توضیح داد که چگونه قدرت فارک مردم کلمبیا را در برابر آدم ربایی‌ها “بیهوش” کرده است.[11] اما به نظر مورالس، ربایش امانوئل و آزادی وی خشم و ناراحتی علیه فارک را برانگیخته بود: “زمان مناسبی برای اقدام کلمبیایی‌ها علیه فارک بود و نمایش این امر که آدم ربایی دیگر مورد غفلت قرار نمی گیرد.”[12]
شعار گروه یعنی “نه به آدم ربایی، نه به دورغ، نه به فارک” با خواست کاربران فیس بوک در کلمبیا و بقیه دنیا هم صدایی داشت.[13] از همان لحظه‌ای که گروه خلق شد، کاربران فیس بوک با سرعت زیاد و غیر قابل انتظار به گروه پیوستند. مورالس می گوید: “ما هر ساعت هزاران حامی پیدا می کردیم. مردم می خواستند صدایشان شنیده شود.”[14] مورالس که با حمایت روی خط روحیه گرفته بود مبارزه خود را به خیابان‌ها برد تا نشان دهد مردم دیگر تحمل اعمال فارک را ندارند.[15] مورالس علاوه بر بیان نارضایی از نیروی پارتیزانی امید داشت که اعتراضات به آن ها که در اسارت فارک بودند امید بدهد. بنا به گفته مورالس، “چند ماه بعد تعداد زیادی از گروگان‌های آزاد شده گفتند که از طریق رادیو در باره تظاهرات ما شنیده‌اند و این به آن ها امید داد که زنده خواهند ماند.”[16]
رهبری
مورالس در سال ۲۰۰۸ در سن ۳۳ سالگی یک شهروند عادی کلمبیایی بود که از اعمال فارک و بی توجهی مردم کلمبیا نسبت به آدم ربایی پیوسته شهروندان کلمبیایی، جهانگردان خارجی و مقامات دولت به خشم آمده بود. مورالس می دانست که پس از محبوبیت عظیم، مبارزه فیس بوکی‌اش به سازمان دهی یک تظاهرات علیه فارک نیاز دارد. او بر اهمیت واگذاری کارها به اعضای حلقه داخلی خود تاکید داشت و بر این باور بود که “توجه به رهبری افراد دیگر [هم چنان که] توانایی گذر به فراتر از ظرفیت‌های [خویش] را پیدا می کنند، اهمیت دارد.”[17] ائتلافی از سازمان دهندگان اجتماعی در حدود ۵۰ کشور شکل گرفت تا به سازمان دهی اعتراضات ۴ فوریه بپردازد. این اعتراضات دنیا را تکان داد. رهبری این مبارزه هزینه‌هایی نیز در برداشت؛ مورالس تعداد زیادی تهدید به مرگ دریافت کرد. اما او از این که میلیون‌ها کلمبیایی برای اعتراض بیرون آمدند تابا فارک مقابله کنند و این که در نهایتاعضای فارک رو به کاهش رفت، راضی است.[18]
فارک به نقض حقوق بشر از جمله استفاده از سربازان خردسال، مین‌های زمینی، خمپاره‌های سیلندر گاز و خشونت علیه مردمان بومی ادامه داده است اما مورالس نیز به مبارزه خویش تداوم بخشیده است. او بنیاد یک میلیون صدا را پایه گذاری کرد. این بنیاد برای رهایی گروگان‌های فارک و اهداف کلی حقوق بشر در کلمبیا کار می کند. این بنیاد همچنین به اعضای فارک کمک می کند که به جامعه بازگردند.[19] از او برای سخنرانی در کشورهای دیگر در مورد تجربیات خویش در ایجاد شبکه‌های اجتماعی جهت ارتقای عدالت اجتماعی دعوت به عمل آمده است.[20]
فضای مدنی
خانه آزادی در گزارش جهانی آزادی خود در سال ۲۰۱۰ کلمبیا را “تا حدی آزاد” توصیف می کند.[21] گرچه خشونت برخی از انتخابات‌های اخیر را تحت الشعاع قرار داده اما پس از انتخاب آلوارو اوریبه به عنوان رئیس جمهور در سال ۲۰۰۲ خشونت به نحو قابل توجهی کاهش یافته و گذار کلمبیا به دموکراسی انتخاباتی آغاز شده است. آزادی تشکل‌ها و اجتماعات در چارچوب قانون اساسی مورد حمایت قرار گرفته است اما بنا به گزارش خانه آزادی این آزادی‌ها “در عمل از طریق خشونت‌های سیاسی و خشونت‌های مرتبط با مواد مخدر و ناتوانی حکومت در تضمین امنیت شهروندان محدود شده‌اند.”[22] همین محیط خشونت آمیز بود که اعتراض یک میلیون صدا را تا این حد قابل توجه ساخت. این اعتراض اولین اعتراض علیه سازمان فارک بود. برناردو وارگاس که بسیاری از اعضای خانواده‌اش توسط فارک ربوده شدند می گوید: “پیش از این هیچ کس نمی خواست به اعتراض برخیزد. مردم می ترسیدند. اکنون آن ترس رخت بربسته است.”[23]
پیام و مخاطب
مبارزه یک میلیون صدا علیه فارک با سخن گفتن مستقیم علیه سازمان فارک به جای اعتراض کلی به همه کسانی که به نقض حقوق بشر در کلمبیا اقدام کرده‌اند خطر سیاسی شدن را به جان خرید.[24] فرا تر از آن، به دلیل حمایت دولت کلمبیا از اعتراضات برخی نگران بودند که فارک ممکن است با بد رفتاری بیشتر با گروگان‌های خود به انتقام جویی بپردازد.[25]
با این حال، گروه یک میلیون صدا علیه فارک توانست حمایت صدها هزار تن از هواداران خود در فیس بوک و میلیون‌ها تظاهر کننده در کلمبیا را به خود جلب کند. بسیاری از معترضان شبیه به مورالس بودند، ناراحت از اقدامات فارک علیه گروگان‌ها و علاقه مند به نشان دادن این نکته که جنبش فارک دیگر پایگاه حمایت کننده ندارد. گرچه بسیاری از خانواده‌های گروگان‌ها برای اعتراض بیرون نیامدند اما برخی از گروگان‌های سابق از جمله کلارا روهاس با افتخار به راهپیمایی پرداختند.[26] معترضان در سطح بین المللی هزاران کلمبیایی مهاجر بودند که از ترس فارک کلمبیا را ترک کرده بودند.[27]
این گروه ابتدائا “راهپیمایی ملی برای صلح” را سازمان دهی کرد اما به سرعت تصمیم گرفت که لحن اعتراض را به خود فارک برگرداند. مورالس می گوید: “عصبانیت، محرک ما بود اما این فرصت بهترین امکان برای نشان دادن همبستگی ما با انسان‌های ربوده شده بود.”[28] پس از دادن آگهی راهپیمایی در فیس بوک حامیان جهانی به برنامه ریزی تظاهرات در سطح بین المللی نیز پرداختند. در ۴ فوریه ۲۰۰۸ حدود
۸. ۴ میلیون معترض در خیابان‌های کلمبیا راهپیمایی کردند. آن ها با پوشیدن پیراهن سفید علائمی در دست داشتند که شعار گروه در فیس بوک یا تصاویری از گروگان‌ها را بر خود داشتند و معترضان فریاد می زدند “آزادی! آزادی!”[29] در ۱۶۵ شهر دنیا تظاهرکنندگان به آن ها پیوستند از جمله ده هزار تظاهر کننده در مادرید .[30] این تظاهرات بزرگ ترین تظاهرات ضد تروریستی در تاریخ جهان به شمار رفته است.[31]
اینگرید بِتانکورت که از اسارت در طی یک عملیات نظامی دولت کلمبیا گریخت در یک مصاحبه اخیر بر اهمیت این تظاهرات در حمایت از گروگان‌ها تاکید می کند: “من فکر می کنم که مطبوعات شکفت انگیز بوده‌اند. آن ها مرا زنده نگاه داشتند. آن ها گروگان‌هایی مثل من را زنده نگاه داشتند. مطبوعات به آن هایی که هنوز در جنگل زنده هستند امید زندگی می دهند. بحث زیادی در مورد این که آیا صحبت کردن در مورد گروگان‌ها اهمیت دارد یا نه انجام گرفته است… فقط، فقط با نام بردن از آن ها با نشر اسامی آن ها می توان به آنان حس وجود و انسانیت داد. در شرایطی که ما قرار داشتیم و با ما مثل حیوان، مثل بار و مثل اشیا برخورد می کردند این اخبار مهم ترین چیز بود.”[32]
در کشوری مثل کلمبیا، فیس بوک یک ابزار موثر ارتباط گیری با تعداد انبوهی از مردم است چون درصد قابل توجهی از جمعیت کشور به اینترنت پر سرعت دسترسی دارند.[33] استفاده از فیس بوک مستلزم نمایش اسامی افراد به شکل عمومی است، تاکتیکی که گروه های دیگر تظاهر کننده از آن در گذشته پرهیز کرده‌اند، اما مورالس بر این باور است که استفاده افراد از نام واقعی خود به گروه اعتبار بخشید و قدرت پرشمار بودن آنان گوشه نشستگان را قانع کرد که به جنبش بپیوندند.[34] در روز تظاهرات، برخی از ایستگاه‌های تلویزیونی پخش عادی خود را متوقف کرده و به پخش بخش‌هایی از تظاهرات و گروگان های فارک پرداختند. این امر امکان رسیدن پیام تظاهر کنندگان به مخاطبان بیشتر را فراهم کرد.[35]
فعالیت‌های فراگستر
هدف گروه فیس بوکی مورالس دسترسی به همه کلمبیایی‌های مخالف نقض حقوق بشر توسط فارک بود. هنگامی که مورالس به سطح همبستگی بین المللی با جنبش پی برد جامعه بین المللی را در جنبش درگیر کرد و از سفرا و کنسول‌ها در کشورهای دیگر برای سازمان دهی تظاهرات ۴ فوریه کمک گرفت. مورالس با توجه به اهمیت سیاست محلی از دولت کلمبیا نیز کمک گرفت و اظهار داشت که علی رغم باور عمومی، جنبش به عنوان یک پروژه دولتی آغاز نشده است اما یک میلیون صدا علیه فارک “به درهای حکومت نیز تقه زده است.”[36]
مورالس به ارتباط گیری با افراد و سازمان‌ها برای سهیم کردن دیگران در تجربه خویش با استفاده از شبکه‌های اجتماعی در جهت ارتقای فعالیت مدنی در جهان واقعی و عینی ادامه می دهد. او در ایجاد شبکه جوانان امریکای لاتین (لاتیتود) برای “ارتقای آزادی و ارزش‌های دموکراتیک” ایفای نقش کرد.[37] بنیاد یک میلیون صدا با دیگر گروه‌های فعال نیز ارتباط دارد؛ این گروه در دسامبر سال ۲۰۰۸ الهام بخش “اتحاد برای جنبش‌های جوانان” شد. این اتحاد نوعی گردهمایی در شهر نیویورک است که بیش از بیست جنبش و سازمان جوانان را در سراسر دنیا گرد هم می آورد. این جنبش‌ها و سازمان‌ها از فن آوری و شبکه‌های اجتماعی برای ارتقای اهداف خود علیه تروریسم، خشونت، سرکوب و افراط گرایی بهره می گیرند.[38]
کار مورالس سهمی نیز در کاهش حمایت عمومی از فارک در کلمبیا داشته است. بر اساس یک گزارش دولتی در سال ۲۰۰۸ تعداد اعضای فارک در این سال میان ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ کاهش یافته است. تعداد اعضای فارک در سال ۲۰۰۱ بیش از ۱۶۰۰۰ بود. فریاد انبوه مردم علیه فارک در ۴ فوریه ۲۰۰۸ نشان داد که این جنبش دیگر حمایت مردم کلمبیا را با خود به همراه ندارد.[39] این فریاد باعث شد بسیاری این نیروی پارتیزانی را رها کنند. بنیاد مورالس به پیشبرد اهداف گروه فیس بوکی در کلمبیا از طریق هم سو کردن اعضای سابق فارک با گروگان‌ها ادامه می دهد.
[40] هدف از این کار افزایش آگاهی نسبت به جنگ در کلمبیا و تشویق اعضای گروه فارک به ترک آن است. هدف دیگر، اعتراض به تداوم آدم ربایی و اعمال تروریستی فارک است.[41]
Learn More
News & Analysis
Alliance for Youth Movements Official Website.
“Colombia: FARC Kills 17 from Indigenous Group.” Human Rights Watch. February 10, 2009.
McDermott, Jeremy. “Colombia’s Rebels: A Fading Force?” BBC News. February 1, 2008.
“Millions of Colombians March against Rebels.” MSNBC. February 4, 2008.
Neumayer, Christina and Raffl, Celina. “Facebook for Protest?” 2008. [PDF]
One Million Voices Foundation Official Website.
“Oscar Morales.” One Young World.
Pernhaul, Karl. “Children trudge through the mud, train for war in Colombia.” CNN. June 9, 2006.
“Revolutionary Armed Forces of Colombia.” Wikipedia.
“Worldwide Protests against Colombian Kidnapping.” Sydney Morning Herald. February 5, 2008.
Books
Betancourt, Ingrid. Even Silence Has an End: My Six Years of Captivity in the Colombian Jungle. Penguin Press, 2010.
Multimedia
“AYM ’08 Keynote: Building a Movement against Terrorism.” Youtube.
“Anti-FARC on Facebook.” Youtube. February 7, 2008.
Footnotes
[1] “Revolutionary Armed Forces of Colombia.” GlobalSecurity.org. June 25,2008; Hanson, Stephanie. “FARC, ELN: Colombia’s Left-Wing Guerrillas.” Council on Foreign Relations. August 19, 2009; “FARC.” Encyclopedia Britannica Online.
[2] Ibid.
[3] Hanson, Stephanie. “FARC, ELN: Colombia’s Left-Wing Guerrillas.” Council on Foreign Relations. August 19, 2009.
[4] Markey, Patrick. “Colombians Take to the Streets in Huge Anti-FARC March.” Reuters. February 4, 2008.
[5] “Colombia: FARC Kills 17 from Indigenous Group.” Human Rights Watch. February 10, 2009.
[6] Pernhaul, Karl. “Children trudge through the mud, train for war in Colombia.” CNN. June 9, 2006.
[7] Forero, Juan and Brulliard, Karin. “Anti-FARC Rallies Held Worldwide.” Washington Post. February 5, 2008.
[8] “Farc Admit ‘Hostage Boy’ Not Held.” BBC News. January 5, 2008.
[9] Ibid.
[10] Brodzinsky, Sibylla. “Facebook Used to Target Colombia’s FARC with Global Rally.” Christian Science Monitor. February 4, 2008; Williams, Andrew. “Oscar Morales: How I Used Facebook to Protest agaisnt Farc.” Metro. February 9, 2010.
[11] Oscar Morales. “AYM 2008 Keynote: Building a Movement against Terrorism.” Youtube. December 8, 2008.
[12] Ibid.
[13] Markey.
[14] Williams, Andrew. “Oscar Morales: How I Used Facebook to Protest agaisnt Farc.” Metro. February 9, 2010.
[15] Ibid.
[16] Ibid.
[17] Morales.
[18] Williams.
[19] One Million Voices Foundation Official Website.
[20] “Oscar Morales.” One Young World.
[21] “2008 Freedom in the World Report: Colombia.” Freedom House.
[22] Ibid.
[23] Forero and Brulliard.
[24] Markey.
[25] “Farc Admit ‘Hostage Boy’ Not Held.”; Forero and Brulliard.
[26] “Worldwide Protests against Colombian Kidnapping.” Sydney Morning Herald. February 5, 2008.
[27] Forero and Brulliard.
[28] Morales.
[29] “Millions of Colombians March against Rebels.” MSNBC. February 4, 2008.
[30] “Worldwide Protests against Colombian Kidnapping.”
[31] “Colombia Marches against Hostage-Takers.” The Economist. February 7, 2008.
[32] Dickinson, Elizabeth. “Chained in the Colombian Jungle: Interview with Ingrid Betancourt.” Foreign Policy. September 24, 2010
[33] Neumayer, Christina and Raffl, Celina. “Facebook for Protest?” 2008. [PDF]
[34] Williams.
[35] “Worldwide Protests against Colombian Kidnapping.”
[36] Morales.
[37] “Oscar Morales.”
[38] Ibid.
[39] McDermott, Jeremy. “Colombia’s Rebels: A Fading Force?” BBC News. February 1, 2008.
[40] Morales.
[41] “Oscar Morales