بینش و انگیزه
با اوج گرفتن امواج اعتراضات سراسری و برکناری حسنی مبارک، رئیسجمهوری که سالیان دراز بر مصر حکومت کرد، یازدهم فوریه ٢٠١١ میلادی عصر نوینی را در تاریخ مصر گشود. اما پایان نظام خودکامه و سرکوبگر در این کشور به معنی خاتمه یافتن بلایایی که در میانشان میتوان به ویژه به اذیت و آزار جنسی گسترده اشاره کرد، نبود. سالها زنان مصری از آزار خیابانی همچون سوت و متلک خیابانی گرفته تا تجاوز جنسی، رنج بردهاند. انقلاب، فرصتی بود تا زنان مدتی از آزار جنسی مصون بمانند. یک زن مصری میگوید: «در طول سه هفتهای که انقلاب به درازا انجامید، ما هیچگونه آزار جنسی از سوی مردان مشاهده نکردیم. گویی فضایی آکنده از فرهنگ و تمدن بر کشور حکمفرما شده بود!»1
به موازات خلاء امنیتی پس از سرنگونی حسنی مبارک، تجاوز جنسی با خشونتی روزافزون در اماکن عمومی علیه زنان گسترش یافت. میدان التحریر قاهره که به قلب انقلاب شهرت یافته بود، به مکانی ناخوشایند برای زنان تبدیل شد؛ شب سرنگونی حسنی مبارک، گزارشگر ویژه شبکه تلویزیونی آمریکایی سیبیاس، لارا لوگان و بسیاری دیگر از زنان حاضر در میدان، مورد اذیت و آزار جنسی اراذل و اوباش مصری قرار گرفتند.
بنا به گزارش عفو بینالملل، «قربانیان و آنهایی که تلاش در نجات آنان داشتهاند، در شهادتهای خویش، صحنههای دهشتناکی را ترسیم میکنند. دهها و گاه صدها مرد، قربانیان زن خود را در حلقهای به دام انداخته، دستهای بیشماری لباسهای آنها را پاره کرده، باسن و پستانهایشان را دستمالی میکنند. در برخی موارد، حملاتی از این دست، همراه با فرو کردن آلات تیز به مجاری تناسلی زنان، دقیقا معنی تجاوز به خود میگیرند.»2 یک خبرنگار زن بریتانیایی، تجربه وحشتناک خود را اینگونه بیان میکند: «مردانی شروع به کندن لباسهای من کردند. لخت مادرزاد شده بودم… صدها مرد اعضای مرا هر یک به طرفی کشیده و به گوشهای پرتم کردند… عدهای پستانهای مرا میفشردند و میخراشیدند و عدهای دیگر با انگشتان خود به من تجاوز میکردند. در حالی که مشتی کفتار گرسنه مرا به این سو و آن سو پرتاب میکردند، تنها چیزی که میدیدم، نگاههای خیره و نیشخندهای کریهشان بود.»3 یکی از فعالین مصری حقوق زنان در این باره میگوید: «ما در تعریف این گونه وقایع دیگر از اصطلاح اذیت و آزار جنسی استفاده نمیکنیم، چرا که آنچه حقیقتا در حال وقوع است، چیزی جز تروریسم جنسی نیست.»4
این روند مضطربکننده به نوبه خود منجر به پایگیری انقلابی نوین در مصر شد، انقلابی که طی آن مصریانی هستند که میکوشند تا زنان را قدرتمند ساخته، آنان را از آزار و اذیت جنسی محفوظ نگه داشته و هنجارهای اجتماعی ضد زن را دگرگون سازند. در این راستا، طرح HarassMap تارنمایی است که بوسیله آن زنان مصری میتوانند موارد مشاهدهشدۀ آزار جنسی را از طریق پیامک گزارش داده، به خدمات رایگان مشاوره دست پیدا کرده و با دادههای جمعآوریشده از این راه، جغرافیای آزار در این کشور را نقشهبرداری کنند. طرح آنلاین فوق همچنین وسیلهای است برای آگاهی رسانی به مصریان در رابطه با آزار و اذیت جنسی و ترغیب آنها به تلاش برای پاسداری از قربانیان این وقایع و ایستادگی در برابر عاملین آنها. این طرح در دسامبر ٢٠١٠ میلادی از سوی گروهی از فعالان حقوق زنان و کنشگرانی که در پی شکستن دیوار «انزوای زنان قربانی و همصدا شدن با زنانی که به سختی لب به سخن میگشایند» بودند، پایهریزی شد.5 تقاضای کاربران برای خدمات ارائهشده از سوی این تارنما به حدی بود که تنها ساعاتی پس از راهاندازی آن، سرور این تارنما باز ایستاد.6
اهداف و مقاصد
هدف اصلی تارنما، «دگرگون ساختن شرایط، در کوچه و خیابانی است که آزار و اذیت جنسی را برتافته و تحمل میکند.»7 رِبِکا چیائو، یکی از پایهگذاران این طرح، میگوید: «ما میخواهیم مردم بگویند که دیگر این گونه اعمال را تحمل نخواهند کرد. چنین اعمالی نه با سنت و نه فرهنگ و تاریخ مصر همخوانی ندارد. روندی است نوین که میبایست جلوی آن را هر چه زودتر گرفت.»8
این طرح از چهار جزء اصلی تشکیل شده است. نخست، زنان قربانی میتوانند شرح رویداد را با یک پیامک ناشناس، یا وصل شدن به تارنما، گزارش دهند. رایانۀ مزبور، با ارسال پاسخی خودکار به کاربر فوق، وی را از خدمات ارائهشده از سوی این طرح آگاه میسازد؛ مانند شیوه گزارشرسانی به نیروی انتظامی، دریافت همیاری روانپزشکی، یا دورههای آموزشی دفاع از خود. سپس، داوطلبانی که در چهارچوب این طرح مشغول به فعالیت هستند، گزارشهای رسیده را مرور، آنهایی که جزئیات لازم زمانی و مکانی به همراه ندارند دستهبندی کرده و آنها را بر اساس شاخصهایی چون «خودنمایی به دور از نزاکت»، «درخواست رابطۀ جنسی»، «کمین و تعقیب»، «متلک»، و «دستمالی»، طبقهبندی میکنند.
رایانه فوق سپس، با استفاده از نرمافزار گردآوری پیامک و نیز سامانه نقشهبرداری آنلاین یوشاهیدی، وقایع و موارد اذیت جنسی را در قالب جغرافیای آزار و با جزئیات مکانی آنها، به نقشه میکشد. رایانه نه تنها گواهی است مستند از آزار جنسی در برابر آنهایی که منکر این گونه وقایع هستند، که تلاشی است برای درهم شکستن کلیشههایی که آزار جنسی را ممکن میسازند، کلیشههایی از قبیل: «چنین وقایعی در محلۀ ما اتفاق نمیافتد»، «وقایعی از این دست تنها برای دختران بیحجاب یا بدحجاب رخ میدهد»، یا «تنها در معابر تاریک به وقوع میافتد»، و یا صرفا «از سوی مردان جوانی که نمیتوانند ازدواج کنند، صورت میگیرد»، که باطل بودنشان بر پایه گزارشهای جمعآوری شده، اثبات میگردد.9
شواهد به دست آمده پیوندهای داوطلبین را تقویت و آنان را در توسعه و پیشگیری مصممتر میکند. داوطلبان طرح در سرتاسر مصر پشتیبانی مأمورین نیروهای انتظامی، کسبه و مغازهداران و مردم را جهت پیشگیری از این وقایع خواستار میشوند و اکثرا پاسخ منفی نمیشنوند. مخاطبین قبول میکنند به جای بیاعتنایی، همکاری کنند.10
رهبری
رِبِکا چیآئو، بانویی آمریکایی که برای همکاری با مرکز مصری حقوق زنان، به این کشور نقل مکان کرد و در آنجا مستقر شد، و کنشگر مصری حقوق زنان، إنجي أيمن غزلان، مبتکرین اولیه این طرح محسوب میشوند. داوطلبینی که در قالب این طرح به همکاری با یکدیگر روی آوردند، زنانی بودند که به طور روزمره با اذیت و آزار جنسی مواجه بودند و ناامیدی خود در برابر این وقایع را به بحث و تبادل نظر میگذاشتند. رِبِکا چیآئو به یاد میآورد: «روزی او و همکاران او به یکدیگر نگاهی کردند و گفتند که ما هر یک با سازمانی در رابطه با حقوق زنان فعالیت میکنیم و زمان آن فرا رسیده که آستینهایمان را بالا زده و برای این مهم اقدامی شایان انجام دهیم.»11 بدین ترتیب چیآئو و غزلان دست به دست هم داده و کارزاری در رابطه با آزار جنسی زنان با هماهنگی مرکز مصری حقوق زنان تدارک دیدند، و از طریق شبکهسازی با دیگر سازمانهای مرتبط با حقوق زنان، با اَمَل فهمی، از کارکنان صندوق جمعیت سازمان ملل متحد و سوسن غد، متخصص جغرافیا و سامانههای تخصصی نقشهبرداری، وارد ارتباط و در این راستا همکاری کردند.12
ایده ترسیم جغرافیای آزار جنسی در قالب یک نقشه، از سازمان غیرانتفاعی NIJEL سرچشمه گرفت. هدف اصلی این سازمان این است که به دیگر سازمانها کمک کند تا دادههای خود را از طریق نقشههای آنلاین با یکدیگر به اشتراک بگذارند. هنگامی که همسر یکی از کارکنان سازمان فوق در مصر مورد آزار جنسی قرار میگیرد، خدمات رایانهای نقشهبرداری آنلاین تشکیلات متبوع خویش را رایگان در اختیار شبکه نوبنیاد زنان قرار میدهد،13 و از آنجا که گوشیهای تلفن همراه در مصر به شکلی گسترده کاربرد دارند، مبتکرین طرح HarassMap به این فکر افتادند که استفاده از پیامک برای گزارشرسانی در پی وقوع آزار جنسی به قربانیان این گونه وقایع این امکان را خواهد داد تا به جای رنج کشیدن در سکوت، «ابزاری برای پاسخگویی به این گونه اعمال در اختیار داشته باشند.»14
بدین ترتیب بود که زنان مبتکر این طرح، با هم، تشکیلات HarassMap را با کمک فنی سازمان NIJEL و همیاری حقوقی یک دفتر وکالت در قاهره، در قالب سازمانی تماما داوطلبمحور و مردمی، پایهریزی کردند. در حالی که مبتکرین اولیه این طرح مدت زمان زیادی را صرف به ثبترسانی حقوقی تشکیلات نوین خود کردند ولی، برای دور زدن موانع اداری منعکننده، تصمیم میگیرند تا سازمانی داوطلبمحور باقی مانده و از یارانههای دولتی بگذرند.15 با این حال، در طول دو سالی که از آغاز کار آن میگذشت، سازمان HarassMap توانست با بهره جستن از کمکهای مالی مرکز کانادایی پژوهش در زمینه توسعه، و به خدمت گرفتن بیش از ١٠ کارمند حقوق بگیر و ٥٠٠ داوطلب، گسترۀ فعالیتهای خود را از اسکندریه تا اسیوط، به بیش از ٩ فرمانداری در سرتاسر مصر، بسط دهد.16
فضای مدنی
اذیت و آزار جنسی معضلی است که سالها به زنان مصری آسیب زده. بررسیهای انجامگرفته از سوی مرکز مصری حقوق زنان در سال ٢٠٠٨ میلادی نشانگر آن است که ٩٨ درصد زنان خارجی و ٨٣ درصد زنان مصری در این کشور مورد اذیت و آزار جنسی قرار گرفتهاند.17 نیمی از زنان روزمره با آزار جنسی دست و پنجه نرم میکنند، به ویژه در تعطیلیها، گردهماییهای مردمی و تظاهرات سیاسی.18 به عنوان نمونه، تنها در مراسم عید قربان سال ٢٠١٢ میلادی، جشن پایان ماه اسلامی رمضان، ٧٢٧ شکایت در ارتباط با آزار جنسی – اغلب در برابر چشمان نیروهای انتظامی منفعل – به مامورین گزارش داده شد.19
اذیت و آزار جنسی، در چنین ابعادی، محدودیتهای متعددی را برای زنان مصری به وجود میآورد. همانطور که یکی از بنیانگذاران طرح HarassMap میگوید: «من در قاهره بزرگ شدم و از همان آغاز یاد گرفتم چگونه زندگی خود را برای بر حذر ماندن از آزار جنسی، سازماندهی کنم. مثلا، خریدها و کارهای روزانه را طوری برنامهریزی میکردم که با مسابقات فوتبال همزمان شود و بتوانم، هنگامی که مردان بالغ و یا جوانان محله سرگرم تماشای آن هستند، به کار بیرونی خود بپردازم… یا اینکه به جای قهوهخانههای ارزان و مختص مردان، مجبور بودم به رستورانهای گرانقیمتتر بروم و به جای استفاده از وسایل نقلیه عمومی مجبور بودم از تاکسی خصوصی استفاده کنم… حتی به برخی پیشنهادهای شغلی جواب رد دادم، چرا که صاحبکار پارکینگی در اختیارم نمیگذاشت و در نتیجه مجبور میشدم با همان وسایل نقلیه عمومی و اتوبوسهای دهشتناکاش سر کار جدید بروم. با وجود این تمهیدات، باز هنگامی که از پارکینگ به ساختمان محل کارم میرفتم، مورد اذیت و آزار جنسی قرار میگرفتم.20
با همه اینها، باورها و رویکردهای اجتماعی، کماکان تقصیر این گونه رفتارهای ناشایست جنسی را، به گردن زنان، شیوه لباس پوشیدن و یا حضور آنها در اماکن عمومی شلوغ، میاندازد. در سال ٢٠٠٨ میلادی یک کمپین اینترنتی، این گونه باور و رویکرد اجتماعی را ترسیم کرد: در حالی که یک آبنبات چوبی با پوشش در کنار یک آبنبات چوبی پوشیده از مگس در تصویر به چشم میخورد، زیرنویس آن میگفت، «جلویشان را نمیتوانی بگیری، ولی خودت را که میتوانی محفوظ بداری!». به عبارت دیگر، حجاب سرت کن تا این بلا سرت نیاید!21 به همین دلیل است که بسیاری از زنان قربانی ترجیح میدهند سکوت کنند و مورد سرزنش مضاعف قرار نگیرند و آبرویشان ریخته نشود. در واقع، ٩٧ درصد زنان قربانی هرگز به نیروهای انتظامی مراجعه نمیکنند، «یا به این دلیل که فکر میکنند مهم نیست و یا اینکه اصولا انتظار کمکی هم از آنان ندارند.»22 نیروهای انتظامی اغلب از جمله مرتکبین آزار و اذیت جنسی میباشند.
آزار جنسی تنها یک معضل اجتماعی نیست، بلکه مسئولین از آن به عنوان ابزاری برای دور نگه داشتن زنان از عرصه عمومی نیز استفاده میکنند. در تظاهرات نهم مارس ٢٠١١، گروهی از زنان معترض دستگیر شده، مورد ضرب و شتم و سپس بازرسی بدنی لخت قرار میگیرند، آن هم در برابر دوربینهای عکاسی سربازان و دیگر مأمورین امنیتی!23 در این میان، ٧ تن از زنان بازداشتشده به جرم واهی روسپیگری تهدید و مجبور میشوند باکرگی خود را در حضور پزشک و دید تمسخرآمیز و قهقهههای مأمورین امنیتی، به آزمایش گذاشته و تن به «آزمون بکارت» دهند.24 یکی از همین زنان میگوید: «آن روز، واقعا آروزی مرگ کردم.»25 یکی از امیران ارشد نیروهای مسلح، تجاوزهای فوقالذکر را چنین توجیه کرده است: «این دختران مثل دختر من و شما نیستند. ما آنها را زیر چادرهایشان در میدان التحریر همراه با مردان نامحرم، با ککتل مولوتف و مواد مخدر پیدا کردهایم. از اینها گذشته، هیچ یک از آنها باکره هم نبوده است.»26 در حالی که یک دادگاه مدنی، «آزمونهای بکارت» را غیرقانونی اعلام کرد، تنها افسر امنیتی متهم در این پرونده، از سوی دادگاه بیگناه اعلام شد.27
در دسامبر ٢٠١١، پخش گسترده فیلمی در فضای مجازی که ضرب و شتم شدید و لخت کردن زنی جوان به دست مأموران امنیتی مصر را به تصویر میکشد، خشم وسیعی را برانگیخت. همانطور که یکی از زنان مصری خاطر نشان میسازد، «بسیاری گفتند که تقصیر خود دخترک بوده است. اصلا آنجا چه کار میکرده است؟ و میخواست بدحجاب نباشد تا این بلا هم سرش نیاید!»28 اوایل ٢٠١٣ یکی از روحانیون و مبلغین سلفی بالای منبر رفته، با تمسخر «زنان لختی را که عمدا به میدان التحریر میروند تا به آنها تجاوز شود»، به باد حمله گرفت و آنها را «شیاطینی بیاخلاق، بیشرم، و حتی فاقد زنیت خواند»29
بسیاری از ناظران، آزار و اذیت جنسی را مولود تمایلات جنسی سرکوبشده میپندارند. اقتصاد ضعیف مصر چنین اقتضاء میکند که تعداد کثیری از مردان جوان قادر به ازدواج نیستند و از روی ناچاری، در خانه پدری، زندگی میکنند. علاوه بر این، چون رابطه جنسی پیش از ازدواج با غضب نگریسته میشود، محرومیت جنسی مردان از طریق تجاوز و اذیت و آزار جنسی زنان مهار میشود. اینکه مردان متعهل و پسران نابالغ نیز به آزار و اذیت جنسی زنان روی میآورند، پایههای استدلالی این نظریه را سست میکند.
برخی اعضای HarassMap را متهم میکنند که با بزرگ کردن موضوع آزار جنسی، در پی تخریب شهرت مصر هستند. اعضای این طرح، برای رد اتهامات، پیامی را با این مضمون منتشر کردند: «ما عاشق مصریم و خیال نداریم این کشور را ترک کنیم. بنابراین، هرگز به آزار و اذیت جنسی اجازه نمیدهیم ما را بیرون براند. اگر در خانه به عنوان مثال آب نشت میکند، این دلیل نمیشود که ما خانه و آشیانه خود را ترک کنیم، برعکس، به دنبال راه حلی برای نشت آب و برطرف کردن مشکل برخواهیم آمد. به همین ترتیب نیز، ما در پی راهکاری برای برونرفت از مشکلات اجتماعی در این کشور میباشیم.»30
ضدیت با سازمان HarassMap، به ویژه پس از انقلاب و آغاز دوران بیثباتی، بالا گرفت، چرا که منتقدان معتقدند، آزار جنسی در برابر خیل عظیم مشکلات مصر، چندان اهمیتی ندارد. چیآئو در این باره میگوید: «یک کمپین تبلیغاتی علیه ما با این پیام که حقوق زنان در شرایط فعلی مصر موضوعیتی ندارد در جریان است.»31 با این حال، داوطلبینی که با طرح کار میکنند، مصمم هستند تا به کمپین خویش برای احقاق حقوق زنان مصری ادامه دهند. چیآئو در نقد این دیدگاه میگوید: «اینکه زمانی برای مردان وجود دارد و زمانی برای زنان، استدلال درستی نیست… هم اکنون زمان آن رسیده که آینده کشور خود را بسازیم… کشور و آیندهای برای همه… اگر گروهی از این کشور و از آینده آن محروم گردد، این، آن کشور و آیندهای نیست که ما در پیاش هستیم.»32
پیام و مخاطب
HarassMap بیشتر ناظران منفعل آزار جنسی را تحت تأثیر قرار میدهد، تا آزاردهندگان را، چرا که هدف آن «ساختن محیطی است اجتماعی که به راحتی امکان بروز چنین اعمالی را به آزاردهندگان و اذیتکنندگان جنسی ندهد.»33 به عنوان طرحی جامعهمحور، HarassMap در پی آن نیست «که به مردم بگوید چه بکنند و چه نکنند، بلکه به عنوان یکی از اعضای جامعه با آنان سخن میگوید.»34 داوطلبین، که نیمی از آنان را مردان تشکیل میدهند، تعلیم دیدهاند تا هر یک در محله خود گروهی را با هدف توسعه بوجود آورده، دست همیاری به سوی افراد محل دراز کنند. بدین ترتیب، هر ماه حدود ٥٠٠ داوطلب در محلههای خود، با مردم، از کاسبکاران و اهل محل گرفته تا مأمورین امنیتی و دیگران، گفتگو میکنند تا هر یک از آنها را در قبال «مراقبت و ایستادگی در برابر آزار جنسی» ترغیب کنند.35
داوطلبان این کمپین به مردم توضیح میدهند که آزار جنسی، پدیدهای است که دست به گریبان جامعه مصری شده و «هیچ گونه تقاربی با ارزشها و سنتهای این کشور ندارد.»36 آنها به مخاطبان خویش یادآوری میکنند که چگونه در گذشته، مردم تحت هیچ عنوانی به هیچ فردی اجازه آزار جنسی را نداده، در برابر او ایستادگی میکردند و در صورت ارتکاب چنین جرمی، سرش را به نشانه فردی بیشرم، از ته میتراشیدند. آنها از مخاطبین خویش میپرسند، «آیا بهتر نخواهد بود چنین گذشتهای را از نو بسزایم و به امنیت بازیافته معابر عمومی خود و نیز به مرتبه احیاءشدۀ شأن انسانی در فرهنگ خود، بار دیگر افتخار کنیم.»37
با نقشهبرداری موارد مشاهدهشده و نشان دادن آن به مخاطبین، داوطلبین تلاش دارند تا واقعیت آزار جنسی را نشان دهند و آنها نیز «از اینکه آزار جنسی تا چه حد گسترده شده و حتی در محله خودشان هم اتفاق میافتد»، عصبانی میشوند.38 آنها از مخاطبین میخواهند که این پیام را پخش کنند: «آزار جنسی دیگر تحمل نخواهد شد.»39
گرچه داوطلبین ابتدا، از سوی مخاطبین خود با نوعی مقاومت روبرو میشوند ولی، «اکثر مردم با استدلال ارائهشده موافقت و بسیاری ابراز تمایل به همکاری با این طرح میکنند»؛ در واقع: «از هر ده نفر، هشت تن به حامیان آن تبدیل میشوند.»40 این رهبران نوین محلی پوسترهایی را دریافت کرده و در محل کسب خویش نصب میکنند، اعلانهایی با مضمون: «منطقه عاری از آزار جنسی». این اماکن تجاری نیز در نقشه آنلاین HarassMap به عنوان محلهای امن برای زنان، در فضای مجازی معرفی شده و ارتقاء داده میشوند.41
به جز داوطلبان، فضای مجازی و گوشیهای همراه نیز اهمیت بسزایی در جلب حمایت مردم علیه آزار جنسی و گردآوری گزارشهای مربوطه دارند. چیآئو میافزاید: «رسانه اجتماعی، HarassMap در حال رشد و گسترش است. به محض اینکه یک نفر از کار شما آگاه میشود، میتواند با یک کلیک به حامیان و داوطلبینتان بپیوندد… و پس از آن در میان دوستان خود تلاش کند. بدین ترتیب، تلاش برای عضوگیری، بسیار کمتر میشود.»42 با نرخ نفوذ ١١٣ درصد، تعداد کاربران گوشی همراه در مصر به ٩٢ میلیون رسیده، برد طرح نیز به همان میزان افزایش پیدا کرده، «حتی روستاهای دوردستی که بدون استفاده از فنآوری نوین ارتباطاتی، هرگز نمیتوانستیم به هیچ یک از آنها دسترسی پیدا کنیم.»43
فعالیتهای فراگستر
HarassMap با کنشگران حقوق زنان در دنیا شبکهسازی کرده است. این طرح از کارزار هندی مبارزه با آزار جنسی Blank Noise هم الهام گرفته است.44 پروژه مصری با معادل آمریکایی خود Hollaback، نیز که به صورت آنلاین مخاطبین خود را از معضل آزار جنسی آگاه میسازد، ارتباط برقرار کرده است.45 HarassMap به فعالین حقوق زنان در کشورهای یمن، سوریه، لبنان، بنگلادش، پاکستان، هند و فلسطین کمک کرده تا معادل محلی طرح مصری را در کشورهای متبوع خود پیاده کنند. همچنین به کنشگران حقوق زنان در کشورهای لیبی، ترکیه، آفریقای جنوبی، ایالات متحده آمریکا، کانادا، ایران، مالزی، اندونزی، ژاپن، کامبوج و مراکش یاری رسانده تا آنها نیز جغرافیای آزار را در سرزمین خود ترسیم کنند.46 همکاری داوطلبین مصری کمپین با فعالین لبنان و سودان در ماه ژوئن ٢٠١١ میلادی، به تولید صدها توییت و وبلاگ در فضای مجازی انجامید.47
همکاری HarassMap با دیگر سازمانهای غیردولتی، مستقل دولتی و فعالین مدنی، به برپایی نمایشگاههای هنری متعددی انجامیده است، کارهای هنرمندان در عرصه مبارزه با آزار جنسی به نمایش درآمده، هنر به عنوان ابزاری برای نقد مشکلات اجتماعی، پا به عرصه میگذارد. این نوع همیاری در زمینه سینما به تولید فیلم ٦٧٨، نگاهی سینمایی و نقادانه به معضل آزار جنسی در مصر، و به اکران آن در ماه دسامبر ٢٠١٠ میلادی انجامید. پیش از توزیع فیلم، دستاندرکاران HarassMap با خالقین و ستارههای آن به گفتگو نشسته، برنامههای گسترشدهنده در رابطه با مبارزه با آزار جنسی را با آنان در میان گذاشتند.48
در حالی که HarassMap به کمپین خود برای پایان دادن به مدارای آزار جنسی ادامه میدهد، دیگران به آن میپیوندند. گروههایی مانند OpAntiSH و Tahrir Bodyguard، که هر دو در ماه نوامبر سال ٢٠١٢ میلادی تاسیس شدند، با گشتهای امنیتی خود، در گردهماییهای سیاسی میدان التحریر، به مراقبت از معترضین زن پرداخته و در صورت بروز موارد آزار جنسی، قربانیان را به محلی امن برده و خدمات درمانی لازم را در اختیار آنان قرار میدهند. و با در اختیار گذاشتن شماره تلفنهای اضطراری خود، در کنار ابزارهایی مانند توییتر و فیسبوک، به مخاطبین امکان میدهند تا هر مورد مشاهدهشدۀ آزار جنسی را با سرعت به آنها گزارش داده تا اقدامات لازم را انجام دهند. این دو گروه کلاسهای آموزشی رایگان دفاع از خود را ارائه داده و با احزاب سیاسی برای بهره گرفتن از نیروی انسانی داوطلب آنها در حفظ امنیت گردهماییها همکاری میکنند.49 یکی از اعضای گروه «محافظین التحریر» میگوید: «زنان حق دارند اعتراض کنند و ما اینجاییم تا از آنها محافظت و کمک کنیم از خود مراقبت کنند.».50
HarassMap از آغاز تا اوایل ٢٠١٣ توانسته بیش از ١٠٠٠ مورد آزار جنسی را گردآوری و نقشهبرداری کند و از ١٠٠٠٠ زن مصری در این رابطه نظرسنجی به عمل بیاورد.51 تارنمای این طرح هر ماه بیش از ٢٠٠٠٠ بازدید دارد.52 دستاوردهای متعدد این طرح باعث شده تا جایگاه بینالمللی نیز افزایش یابد و جایزه برنامه توسعه سازمان ملل در ارتباط با توانمندسازی زنان در سال ٢٠١١ میلادی، به آن تعلق بگیرد.53 برای تقدیر از «استفاده بهینه از فناوری در رابطه با منفعت جامعه، HarassMap موفق میشود جایزه سالانه بهترین بلاگ دویچه وله را به خود اختصاص دهد.54
در ٢٠١٣، HarassMap با همکاری داوطلبین و آموزگاران در قالب مراکز آموزشی، تعلیم در زمینه مبارزه و پیشگیری از آزار جنسی را داخل محیطهای آموزشی برده و زبان و ابزار تربیتی را با مخاطبین جوان تطبیق میدهد.55این طرح در نظر دارد حیطه عملکرد خود را به مراکز تجاری، رستورانها و وسایل نقلیه عمومی، گسترش دهد.56 نهاد ابو کمسان، رئیس مرکز مصری حقوق زنان، می، «این یک جنایت خاموش است. ولی امروزه زنان بیشتری درباره آن سخن میگویند»، این دستاورد اقدامات سازمانهایی نظیر HarassMap است.57 این طرح به زنان مصری امکان گزارش موارد آزار جنسی را داده و از سوی دیگر مبارزه سخت برای پایان دادن به تحمل و مدارای آزار جنسی را نیز در دستور کار خود دارد. به موازات افزایش حس مسئولیت مصریان در قبال سرنوشت خود، چیآئو میگوید، «مردم دیگر خود را ناتوان احساس نمیکنند. آنان آماده اعمال قدرت خود هستند و در بیثباتی سیاسی کنونی، این دستاورد مایه امید است.»58
Learn More
News & Analysis
Dechter, Gadi. “Calling Out the Catcallers.” 28 Feb. 2011. Johns Hopkins Magazine.
Gad, Sawsan. “Egypt: Year One, HarassMap Report.” 27 Nov. 2012. Stop Street Harassment.
“Interview 12/18/2011: Rebecca Chiao of Harassmap in Cairo, Egypt.” 18 Jan. 2012. Philly Hollaback.
Footnotes
[1] Hass, Amira. “Egypt’s thirst for freedom has intensified, even after Mubarak’s exit.” 14 Feb. 2011. Haaretz. http://www.haaretz.com/print-edition/news/egypt-s-thirst-for-freedom-has…
[2] Eltahawy, Diana. “Sexual attacks on women in Egypt.” 1 Feb. 2013. Amnesty International Live Wire. http://livewire.amnesty.org/2013/02/01/sexual-attacks-on-women-in-egypt/
[3] Smith, Natasha. “Please God. Please make it stop.” 26 June 2012. http://natashajsmith.wordpress.com/2012/06/26/please-god-please-make-it-…
[4] “Egyptian women and ‘Tahrir Bodyguards’ declare war against rampant ‘sexual terrorism.’” Agence France-Presse. 5 March 2013. http://www.rawstory.com/rs/2013/03/05/egyptian-women-and-tahrir-bodyguar…
[5] Shaban, Hamza. “Crowdsourcing Sexual-Assault Prevention.” 12 Feb. 2013. The American Prospect. http://prospect.org/article/crowdsourcing-sexual-assault-prevention
[6] Warner, Andrea. “Egypt’s HarassMap tackles sexual harassment one click at a time.” 6 Feb. 2013. Straight.com. http://www.straight.com/life/349526/egypts-harassmap-tackles-sexual-hara…
[7] “Interview 12/18/2011: Rebecca Chiao of Harassmap in Cairo, Egypt.” 18 Jan. 2012. Philly Hollaback. http://philly.ihollaback.org/2012/01/18/interview-12182011-rebecca-chiao…
[8] Simons, Paula. “Harassmap harnesses social media to fight for social change.” 25 Jan. 2013. Edmonton Journal. http://blogs.edmontonjournal.com/2013/01/25/harassmap-harnesses-social-m…
[9] Sayed, Diana. “Harassmap Founder Addresses Sexual Violence in Egypt.” 9 Nov. 2012. Human Rights First. http://www.humanrightsfirst.org/2012/11/09/harassmap-founder-makes-wave-…
[10] Lee, Ian and Teo Kermeliotis. “’Harassment Map’ helps Egyptian women stand up for their rights.” 21 Dec. 2012. CNN. http://www.cnn.com/2012/12/21/world/africa/harassmap-egypt-mobile-phones
[11] Rakha, Marwa. “HarassMap: New technology facilitates the first anti-sexual harassment project in Egypt.” 6 January 2011. Think Africa Press. http://thinkafricapress.com/article/harassmap
[12] Rakha, Marwa. “HarassMap: New technology facilitates the first anti-sexual harassment project in Egypt.” 6 January 2011. Think Africa Press. http://thinkafricapress.com/article/harassmap
[13] Rakha, Marwa. “HarassMap: New technology facilitates the first anti-sexual harassment project in Egypt.” 6 January 2011. Think Africa Press. http://thinkafricapress.com/article/harassmap
[14] Scialom, Florence. “Mobile phones give harassment victims a voice in Egypt.” 8 March 2011. Frontline SMS. http://www.frontlinesms.com/2011/03/08/mobile-phones-give-harassment-vic…
[15] “We Have 2 Openings.” 3 Feb. 2013. HarassMap Facebook.
[16] “Clouds in Egypt’s Sky: Sexual Harassment, From Verbal Harassment to Rape.” 2008. Egyptian Center for Women’s Rights. http://egypt.unfpa.org/Images/Publication/2010_03/6eeeb05a-3040-42d2-9e1…
[17] “Clouds in Egypt’s Sky: Sexual Harassment, From Verbal Harassment to Rape.” 2008. Egyptian Center for Women’s Rights. http://egypt.unfpa.org/Images/Publication/2010_03/6eeeb05a-3040-42d2-9e1…
[18] “Security officials: 727 cases of sexual harassment reported over Eid.” 29 Oct. 2012. Al-Masry Al-Youm. http://www.egyptindependent.com/news/security-officials-727-cases-sexual…
[19] Gad, Sawsan. “Egypt: Year One, HarassMap Report.” 27 Nov. 2012. Stop Street Harassment. http://www.stopstreetharassment.org/2012/11/harassmapyearone/
[20] Lindsey, Ursula. “Veil Your Lollipop.” 25 June 2008. The Arabist. http://www.arabist.net/blog/2008/6/25/veil-your-lollipop.html
[21] “Clouds in Egypt’s Sky: Sexual Harassment, From Verbal Harassment to Rape.” 2008. Egyptian Center for Women’s Rights. http://egypt.unfpa.org/Images/Publication/2010_03/6eeeb05a-3040-42d2-9e1…
[22] Amnesty International. “Egyptian women protesters forced to take ‘virginity tests’.” 23 March 2011. http://www.amnesty.org/en/for-media/press-releases/egyptian-women-protes…
[23] Human Rights Watch. “Egypt: Military Impunity for Violence Against Women.” 7 April 2012.
[24] Ibrahim, Samira. “Samira and the Army: An Egyptian Girl’s Story.” Tahrir Diaries. http://www.youtube.com/watch?v=c29CAXR141s
[25] Amin, Shahira. “Egyptian general admits ‘virginity checks’ conducted on protesters.” 31 May 2011. CNN. http://www.cnn.com/2011/WORLD/meast/05/30/egypt.virginity.tests/index.html
[26] Human Rights Watch. “Egypt: Military Impunity for Violence Against Women.” 7 April 2012. http://www.hrw.org/news/2012/04/07/egypt-military-impunity-violence-agai…
[27] Sebastian, Tim. “Egyptian Apathy on Human Rights.” 2 July 2012. New York Times. http://www.nytimes.com/2012/07/03/opinion/egyptian-apathy-on-human-right…
[28] “Raping women in Tahrir NOT ‘red line’: Egyptian preacher Abu Islam.” 7 Feb. 2013. Al Arabiya. http://english.alarabiya.net/articles/2013/02/07/264982.html
[29] Ayyad, May. “The stalking, groping and whistling.” July 2011. What Women Want. http://www.whatwomenwant-mag.com/sections/magazine/article.php?AID=1022&…
[30] Rice, Xan, Katherine Marsh, Tom Finn, Harriet Sherwood, Angelique Chrisafis and Robert Booth. “Women have emerged as key players in the Arab spring.” 22 April 2011. The Guardian. http://www.guardian.co.uk/world/2011/apr/22/women-arab-spring
[31] “Interview 12/18/2011: Rebecca Chiao of Harassmap in Cairo, Egypt.” 18 Jan. 2012. Philly Hollaback. http://philly.ihollaback.org/2012/01/18/interview-12182011-rebecca-chiao…
[32] “Interview 12/18/2011: Rebecca Chiao of Harassmap in Cairo, Egypt.” 18 Jan. 2012. Philly Hollaback. http://philly.ihollaback.org/2012/01/18/interview-12182011-rebecca-chiao…
[33] “Interview 12/18/2011: Rebecca Chiao of Harassmap in Cairo, Egypt.” 18 Jan. 2012. Philly Hollaback. http://philly.ihollaback.org/2012/01/18/interview-12182011-rebecca-chiao…
[34] Lee, Ian and Teo Kermeliotis. “’Harassment Map’ helps Egyptian women stand up for their rights.” 21 Dec. 2012. CNN. http://www.cnn.com/2012/12/21/world/africa/harassmap-egypt-mobile-phones
[35] “Interview 12/18/2011: Rebecca Chiao of Harassmap in Cairo, Egypt.” 18 Jan. 2012. Philly Hollaback. http://philly.ihollaback.org/2012/01/18/interview-12182011-rebecca-chiao…
[36] “Interview 12/18/2011: Rebecca Chiao of Harassmap in Cairo, Egypt.” 18 Jan. 2012. Philly Hollaback. http://philly.ihollaback.org/2012/01/18/interview-12182011-rebecca-chiao…
[37] “The Map.” HarassMap website. http://harassmap.org/en/?page_id=93
[38] Gad, Sawsan. “Egypt: Year One, HarassMap Report.” 27 Nov. 2012. Stop Street Harassment.
[39] Lee, Ian and Teo Kermeliotis. “’Harassment Map’ helps Egyptian women stand up for their rights.” 21 Dec. 2012. CNN. http://www.cnn.com/2012/12/21/world/africa/harassmap-egypt-mobile-phones
[40] Simons, Paula. “Harassmap harnesses social media to fight for social change.” 25 Jan. 2013. Edmonton Journal. http://blogs.edmontonjournal.com/2013/01/25/harassmap-harnesses-social-m…
[41] Warner, Andrea. “Egypt’s HarassMap tackles sexual harassment one click at a time.” 6 Feb. 2013. Straight.com. http://www.straight.com/life/349526/egypts-harassmap-tackles-sexual-hara…
[42] “Ministry: Egyptians’ cell phone usage rate 113%, 37% for internet.” 5 Aug. 2012. Egypt Independent. http://www.egyptindependent.com/news/ministry-egyptians-cell-phone-usage…
[43] “Interview 12/18/2011: Rebecca Chiao of Harassmap in Cairo, Egypt.” 18 Jan. 2012. Philly Hollaback. http://philly.ihollaback.org/2012/01/18/interview-12182011-rebecca-chiao…
[44] Dechter, Gadi. “Calling Out the Catcallers.” 28 Feb. 2011. Johns Hopkins Magazine. http://archive.magazine.jhu.edu/2011/02/calling-out-the-catcallers/
[45] Shaban, Hamza. “Crowdsourcing Sexual-Assault Prevention.” 12 Feb. 2013. The American Prospect. http://prospect.org/article/crowdsourcing-sexual-assault-prevention
[46] Mayault, Isabelle. “Harassmap, the Pink Mafia.” 28 Nov. 2011. Mashallah News. http://mashallahnews.com/?p=6175
[47] Ayyad, May. “The stalking, groping and whistling.” July 2011. What Women Want. http://www.whatwomenwant-mag.com/sections/magazine/article.php?AID=1022&…
[48] Abou Bakr, Thoraia. “Tahrir Bodyguard: Safeguarding female protesters.” 24 Feb. 2013. Daily News Egypt. http://www.dailynewsegypt.com/2013/02/24/tahrir-bodyguard-safeguarding-f…
[49] El Shabrawy, Nevine. “Tahrir Bodyguard launches free self-defense training for women.” 21 Feb. 2013. Egypt Independent. http://www.egyptindependent.com/news/tahrir-bodyguard-launches-free-self…
[50] “HarassMap reports.” HarassMap website. http://harassmap.org/en/?page_id=144
Shaban, Hamza. “Crowdsourcing Sexual-Assault Prevention.” 12 Feb. 2013. The American Prospect.
[51] Shaban, Hamza. “Crowdsourcing Sexual-Assault Prevention.” 12 Feb. 2013. The American Prospect. http://prospect.org/article/crowdsourcing-sexual-assault-prevention
[52] UNDP’s World Summit Youth Award in the “Power 2 Women” category in 2011
[53] “Egyptian harassment website wins UNDP Youth Award.” 20 Sept. 2011. Daily News Egypt. http://www.dailynewsegypt.com/2011/09/20/egyptian-harassment-website-win…
[54] “BOBs awards honor personal crusades for justice.” 3 May 2012. Deutsche Welle. http://dw.de/p/14nvV
[55] “We Have 2 Openings.” 3 Feb. 2013. HarassMap Facebook. https://www.facebook.com/HarassMapEgypt/posts/452697481468897
[56] “Community action.” HarassMap website. http://harassmap.org/en/?page_id=96
[57] Birnbaum, Michael. “In Egypt, a backlash against harassment.” 8 Sept. 2012. The Washington Post. http://articles.washingtonpost.com/2012-09-08/world/35495713_1_harassmen…
[58] Simons, Paula. “Harassmap harnesses social media to fight for social change.” 25 Jan. 2013. Edmonton Journal. http://blogs.edmontonjournal.com/2013/01/25/harassmap-harnesses-social-m…