مهارتهای زندگی طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی «تواناییهایی هستند که امکان تعامل سازگار و مناسب با دیگران و کنارآمدن و حلوفصل مشکلات و موقعیتهای استرسزا در زندگی روزمره را برای افراد فراهم میکنند. این تواناییها برای تقویت توانمندیهای روانی-اجتماعی افراد بسیار مهم هستند.»
سازمان بهداشت جهانی ده مهارت اساسی زندگی را اینگونه بر میشمارد:
۱- درک و شناخت خود: به معنی آگاهی از نقاط قوت و ضعف، تمایلات و آرزوهای خود، آشنایی با حقوق فردی، وظایف و مسئولیتهای شخصی و شناخت ارزشها و اصول خود.
۲- همدلی: به معنای توانایی قراردادن خود در شرایط و جایگاه دیگران و از دریچه نگاه آنان نگریستن به عنوان شرط لازم برای کمک به دیگران.
۳- تفکر خلاق: برای تصمیمگیری و پذیرش مسئولیت و عواقب آن، یافتن راهحلهای سازنده و جدید برای حلوفصل سازنده مشکلات.
۴- تفکر نقادانه: به عنوان یک مهارت عینی برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و تجربیات، توان مقابله با تبعیض و بیعدالتی سیاسی–اجتماعی، شناخت نقش خود به عنوان یک شهروند صاحب حق و تکلیف.
۵- مهارتهای حل مسئله: به معنای تشخیص مشکل، ارزیابی علل، توانایی درخواست کمک از دیگران برای مواجهه کارآمد با مسائل روزمره.
۶- مهارتهای بینفردی: به معنای توانایی همکاری و مشارکت گروهی، شناخت و رعایت مرزهای میان افراد، مهارتهای دوستیابی و مدیریت ارتباط مثل آغاز یا خاتمه رابطه در صورت نیاز.
۷- مهارتهای ارتباطی: به معنای ارتباط کلامی و غیرکلامی موثر، مهارت ابراز وجود، توانایی «نه»گفتن و امتناع، گوشدادن فعال، غلبه بر خجالت و داشتن اعتماد به نفس.
۸- مهارتهای مقابله با استرس: به معنای پذیرش و سازگاری با شرایط تغییرناپذیر و توانایی مقابله با شرایط دشوار بدون استفاده از مواد مخدر.
۹- مهارتهای مدیریت هیجانات: به معنای شناخت هیجانات و مقابله سازنده با هیجانات منفی از جمله خشم، اضطراب و ترس.
۱۰- مهارتهای تصمیمگیری: انتخاب راهکار مناسب بر مبنای ارزیابی دقیق شرایط، داشتن اهداف واقعبینانه، پذیرش مسئولیت و عواقب تصمیمگیری.
آموزش با هدف ایجاد و تقویت این مهارتها وظیفه اصلی خانواده و آموزش و پرورش است. برخورداری از این مهارتها کیفیت زندگی فرد را ارتقا میدهد و اساس سلامت روان و ابزار پیشگیری از آسیبهای روانی-اجتماعی همچون اعتیاد، خشونت علیه خود و دیگران، کودکآزاری و حیوانآزاری است.
افزایش افسارگسیخته انواع آسیبهای اجتماعی در جامعه کنونی ایران محصول حاکمیت جمهوری اسلامی به عنوان حکومتی توتالیتر و کنترلکننده همه نهادها و مشاغلی است که میتوانند نقش موثری در آموزش مهارتهای اساسی زندگی به کودکان، نوجوانان و جوانان داشته باشند. بنابراین تنها نهاد مهمی که میتواند این مهارتها را به کودکان، نوجوانان و جوانان بیاموزد خانواده است. این امر مستلزم این است که والدین این مهارتها را آموخته باشند یا بیاموزند.
برای آموختن این مهارتها میتوانید در دورههای آموزشی آن شرکت کنید یا در زمینه هوش هیجانی مطالعه کنید و از طریق بازی این مهارتها را به کودکانتان بیاموزید.