بحث سکولاریسم در میان ما چگونه آغاز شد؟
اکنون به کجا رسیده است و چه دستاوردی دارد؟
از زمان مشروعهطلبی و پایان یافتن غوغای آن با محاکمه و اعدام شیخ فضلالله نوری، بحث حاکمیت دینی در فضای سیاسی ایران تا زمان انقلاب اسلامی بحثی نبود که توجه چندانی را برانگیزد. جریانهای مذهبی وجود داشتند، اما بحث مهم و توجهانگیزی درباره حکومت دینی وجود نداشت که آنان یک طرف آن باشند. خود کتاب آیت الله خمینی در مورد حکومت اسلامی بازتاب چندانی در ایران نداشته است، حتا در حوزههای دینی شیعه تا زمان انقلاب. کلا اینکه بحث حکومت دینی و به تبع آن سکولاریزاسیون مطرح نبود. در برابرِ مدرن شدنِ جامعه هم مانعی جدی دیده نمیشد و به این خاطر سکولاریزاسیون از زاویهٔ مدرنیزاسیون هم موضوع بحث قرار نمیگرفت.
انقلاب ۱۳۵۷ زیر رهبری آیتالله خمینی قرار گرفت. برآیند نیروها در رهبری قدرتی که پس از انقلاب مستقر شد، منجر به تشکیل حکومتی شد که انتظام آن بر بنیاد ولایت فقیه شد. بحث سکولاریسم در ایران واکنشی است نسبت به این حکومت. پی میگیریم که این بحث چگونه آغازشد، تا کنون چه مراحلی را طی کرده وچه مسائلی در آن عمده و گرهی هستند.
در توضیح مسائل عمده این بحث، توجه ویژهای میکنیم به گرهخوردگی این بحث با بحث دموکراسی و پلورالیسم در ایران.
به این پرسشها بیندیشید:
روشنفکران دینی در مورد سکولاریزاسیون چه فکر میکردند و اکنون در این باره چه نظری دارند؟
در جامعه ایرانی از سال ۱۳۵۷ تا کنون به لحظ ترکیب جمعیتی، پویش اجتماعی و فرهنگی و رابطه با جهان خارج چه پدیدهایی چشمگیر شدهاند که بروز آنها به نفع گرایش به سکولاریزاسیون تمام میشود؟ (برای بحث)
موضوع انشا:
چرا موضوع آزادی زن یک موضوع کانونی در بحث سکولاریسم است؟
برای مطالعه:
مهرداد مشایخی، آهنگ شتابان سکولاریزاسیون و سکولاریسم در ایران
مهدی خلجی، خواب جزمی روحانیت و شوک سکولاریسم
محمدرضا نیکفر، سکولاریزاسیون یعنی آزادی زن