Search

English

جلسه ۲: اهداف و مقاصد

در درس ۱ درباره اهمیت چشم انداز فراگیری که کنشگری شما را رهبری نماید، مطالبی‌ خواندید. هم اکنون شما می‌‌توانید چشم انداز خود را به صورت هدف مشخص و قابل دسترس درآورده و ابزار‌های رسیدن به هدف را تعیین نمایید. همچنین شما می‌‌بایست اقدامات مشخصی‌ را برای رسیدن به هدف در نظر بگیرید. این اقدامات شما را در رسیدن به چشم انداز کلی‌ یاری می‌‌رساند.

در انتهای این درس، شما می‌‌توانید هدف خود را مشخص کرده و درباره اقدامات و برنامه‌های لازم برای رسیدن به هدف فکر کنید.

اگر شما قلعه‌ای در هوا ساخته باشید، کار شما از بین نمی‌‌رود؛ کار شما جایی‌ است که باید باشد. اکنون پایه‌ها را زیر آن بنا کنید. هنری دوید تورو، شاعر و فعال برجسته در زمینه نافرمانی مدنی مسالمت آمیز

بسیار مهم است که چشم انداز خود را به صورت یک هدف ایده آل قابل دسترس و پایدار در تمامی مراحل کنشگری خود حفظ کنید.

به طور مثال، چشم انداز شما می تواند پایان بخشیدن به استفاده از مواد مخدر در شهرتان باشد.

همزمان این مساله بسیار مهم است که شما بتوانید یک هدف مشخص قابل دسترس در آینده نزدیک در نظر بگیرید.

در ارتباط با چشم انداز، اهداف می‌‌بایست این خصوصیات را داشته باشند:

· خاص

· قابل دسترس

· قابل اندازه گیری

· محدود به زمان مشخص

· برای مخاطبین مشخص

· رهنمون شده به سوی فعالیت و نتایج ملموس

به خاطر داشته باشید شما می‌‌توانید اهداف متعددی را برای چشم انداز خود در نظر بگیرید. راه‌های متفاوتی برای رسیدن به چشم انداز وجود دارد.

هدف شما می‌‌تواند پیشگیری از مصرف مواد مخدر در دبیرستان‌های شهر و یا بازپروری معتادین در یک منطقه مشخص باشد.

برای رسیدن به هدف، شما باید اهداف و مقاصد خود را مشخص کنید: اهداف کوتاه مدتی‌ که شما را در رسیدن به هدف نهایی‌ کمک می‌‌کند.

اگر هدف شما پیشگیری از مصرف مواد مخدر در دبیرستان‌های شهر است، شما می‌‌توانید این مقاصد- اهداف کوتاه مدت را در نظر بگیرید:

· آغاز یک کمپین در یکی‌ از دبیرستان‌ها برای افزایش آگاهی‌ درباره خطرات مواد مخدر

· ترتیب گروهی از معتادینی که ترک کرده جهت سخنرانی در دبیرستان

یا اگر هدف شما بازپروری معتادین در یک منطقه مشخص است، اهداف کوتاه مدت شما می‌‌تواند این موارد باشد:

· تأسیس یک مرکز بازپروری

· فشار بر پارلمان برای افزایش بودجه مراکز بازپروری موجود

پس از تعیین اهداف کوتاه مدت خود، شما فعالیت خود را شروع می‌‌کنید، به طور مثال، جمع آوری امضا، تظاهرات یا اعتصاب

اگر هدف کوتاه مدت شما آغاز یک کمپین است، شما می‌‌توانید این اقدامات را انجام دهید:

· چاپ پوستر با شعار کمپین خود و اطلاعات مربوط به مصرف مواد مخدر

· پخش این پوستر‌ها در سالن اصلی‌ دبیرستان، کتابخانه و کافه تریا

· نوشتن مقالاتی برای روزنامه دانش آموزی و انجام مصاحبه در رادیو، تلویزیون و روزنامه‌ها درباره مواد مخدر

· راه اندازی وبسایت، صفحه فیس بوک و وبلاگ درباره مسائل مربوط به مواد مخدر

· برگزاری سخنرانی‌ها و جلسات گفتگوی ماهانه درباره مواد مخدر در دبیرستان

با توجه به اهداف و مقاصدتان، اقدامات مسالمت آمیز متعددی وجود دارند که شما را در رسیدن به هدف نهایی‌ کمک می‌‌کنند. اقدامات مسالمت آمیز در سه دسته قرار می‌‌گیرند:

اعتراض- اعمال سمبولیک برای ابراز حمایت یا مخالفت.

o سخنرانی‌های عمومی‌

o نامه‌های اعتراضی

o پرچم و پوستر

o روزنامه و جزوات

o راهپیمایی

o اعتصاب

o شب زنده داری

o برنامه‌های گروهی نمایشی

عدم همکاری- نافرمانی از قانون ناعادلانه.

o تحریم

o عدم پرداخت اجاره

o اعتصاب

o استعفا

o عدم اطاعت کامل

o نافرمانی مدنی از قوانین نا مشروع

مداخله- ابتکار عمل را در دست گرفتن برای متوقف کردن عملی‌ که در مبارزه با آن هستید.

o اعتصاب غذا

o مراسم دعا

o تحصن

o تصرف اموال

o نمایش‌های چریکی

o استفاده بیش از حد از امکانات

با کلیک کردن بر روی این
لینک
شما می‌‌توانید لیست کامل ژ‌ن شارپ را که شامل ۱۹۸ روش مسالمت آمیز است را بخوانید.

نمودار درختی از یک چشم انداز با اهداف متعدد

مقاصد:

· متقاعد نمودن قانون گذاران برای حمایت از اصلاحات مورد نظر

· جلب حمایت سازمان های غیردولتی مهم برای وارد آوردن فشار بر پارلمان

مقاصد:

· ایجاد شبکه ای از استادان، کنشگران و دیگر کارشناسان برای برگزاری سمینارها

· تبلیغ سمینارها جهت شرکت عموم

اقدامات:

· نوشتن نامه و ملاقات با بازاریان جهت متقاعد نمودن آن ها برای حمایت مالی

· استفاده از شبکه های شخصی خود برای دریافت کمک های مالی و دیگر کمک ها

· چسباندن پوسترها در محوطه دانشگاه و فرستادن آگهی استخام در روزنامه ها

· انجام مصاحبه های تلویزیونی، رادیویی و روزنامه و معرفی مرکز خود در نامه به سردبیر

هدف: اصلاحات قانونی

اصلاحات قانونی در زمینه طلاق، حضانت و قتل های ناموسی

هدف: آموزش عمومی

برگزاری نشست هایی در ارتباط با موضوع زنان

چشم انداز: پایان بخشیدن به تبعیض جنسیتی علیه زنان در کشور

هدف: ساختن جامعه/ تحرک مدنی

تاسیس موسسه حقوقی برای زنان، مرکز پزشکی یا خانه های امن

اقدامات:

· استفاده از شبکه های شخصی و حرفه ای برای دعوت از کارشناسان در برگزاری سمینارها

· درنظرگرفتن مکانی برای سمینارها

· چاپ و پخش پوسترهایی برای اعلام زمان و مکان سمینارها

· فرستادن ایمیل به مشترکین درباره سمینارها

· درخواست از دیگر سازمان ها برای اعلام برنامه سمینارها میان اعضایشان

اقدامات:

· جمع آوری 5000 امضا برای حمایت از اصلاحات قانونی

· برگزاری تظاهرات مقابل پارلمان

· اعلام رسمی خواسته خود برای اصلاحات قانونی توسط رهبران

· نمایش پوسترها با شعار کمپین

· تحصن مقابل پارلمان

· همبستگی با دیگر سازمان های جامعه مدنی

مقاصد:

· دریافت بودجه از بازاریان برای تاسیس مرکز جدید

· استخدام تعدادی کارمند و جلب داوطلبین

· استفاده از رسانه ها برای تبلیغ مرکز جدید

برای مثال های بیشتر مطالعات موردی توانا را بخوانید.

برگرفته از مطالعه موردی توانا- “
آتپور
“:

اعضای آتپور دارای تنوع فکری بودند ولی در یک هدف اشتراک داشتند و آن هم پائین آوردن حکومت میلوسویچ بود. ضمن آن که هدف نهائی جنبش، آزادی و انتخابات عادلانه در کشور بود. ایوان ماروویچ یکی از بنیان گذاران جنبش می گوید:” هدف اولیه تغییر رژیم بوده و اصلاحات در سیستم در مرحله بعدی قرار می گرفت”. اما تغییر رژیم برای گروهی از دانشجویان که در مقایسه با نیروهای رژیم در ابتدا، اندک و نا توان بودند، هدف بلند پروازانه ای بود. ماروویچ می گوید ” ما نمی توانستیم از زور برای مقابله با کسی استفاده کنیم که سه برابر ما نیرو و اسلحه داشت. ما می دانستیم در ” تیان آن مین” چه گذشت؟ جائی که تانک ها از روی دانشجویان رد شدند”. علاوه بر آن، ” آتپور” می خواست راهی متفاوت از روش های خشن میلوسویچ در پیش بگیرد: کنش های صلح آمیز. جنبش می خواست ثابت کند که ” صرب ها متمدن هستند”. بنا براین آتپور تصمیم گرفت که رژیم را از طریق کنش های بی خشونت و انتخابات به مبارزه بطلبد و برای این منظور صرب هارا پشت سر یک کاندیدای واحد برای مقابله با میلوسویچ متحد کند. آتپور که با روش های رژیم آشنائی کامل داشت. از دو سال قبل خود را برای انتخابات سال 2000 آماده کرد. ابتدا آن ها نیاز داشتند که مخالفین متشتت را، پشت سر یک کاندیدای واحد متحد نموده و پس از آن که کاندیدای آن ها برنده شد، مردم را برای حفاظت از این پیروزی بسیج کنند. آن ها به این نتیجه رسیدند که بهترین روش برای رسیدن به این مقصود، اعتصاب سراسری است که چرخ مملکت را کاملا متوقف کند.

فعالیت:

براساس متنی که خواندید، هرم زیر را پر کنید؛ چشم انداز، اهداف و مقاصد و اقدامات انجام گرفته در جنبش آتپور.

گزینه ها:

یک کشور دموکراتیک با انتخابات آزاد و عادلانه [چشم انداز]

براندازی نظام میلوسویچ [هدف نهایی- بلند مدت]

متحد نمودن گروه های مخالف در حمایت از یک کاندیدا در انتخابات آینده [هدف کوتاه مدت]

جلب حامیان [اقدامات]

دعوت از حامیان برای شرکت در اعتصاب [اقدامات]

برگرفته از مطالعه موردی توانا- “
وائل عباس
“:

عباس در دوران وبلاگ نویسی‌اش اهداف خود را فراموش نکرده است: “ماموریت من ارتباط گیری با مردم [و] تحرک بخشی به آنهاست. هدف آشنا کردن مردم با حقوق خود است. من می خواهم مصریان تحصیل نکرده بدانند که زدن [پس گردنی، کاری که پلیس با مظنونان می کند] پذیرفته نیست. اگر بتوانم این کار را انجام دهم همین کافی است.”

عباس در وبلاگ خود به افزایش آگاهی در مورد سرکوب اعتراضات سیاسی توسط حکومت، آزار جنسی در قاهره، تقلب در انتخابات، شکنجه و حمله به مخالفان سیاسی و حوادث وحشتناک ناشی از قساوت پلیس پرداخت. او می گوید با این کارها “آنچه را که دنبال می کنم تغییر کشور به سمت و سوی دمکراسی و به رسمیت شناختن حقوق اساسی شهروندان است. بدین ترتیب تمرکز من بر آگاهی دادن به مردم در مورد آن چه می گذرد، است و کمک به آنها در درک حقوق خود.”

عباس به دنبال یک مصر دمکراتیک است که در آن آزادی‌ها و حقوق مدنی مورد احترام هستند. او می گوید: “من یک مصری معمولی هستم که می خواهد کشورش بهتر باشد. من می خواهم تحول قدرت، دمکراسی، آزادی، و آزادی بیان و عقاید را ببینم.” او به عنوان یکی از مخالفان اخوان المسلمین امکان به قدرت رسیدن آنها در یک مصر دمکراتیک را به رسمیت می شناسد و می گوید:”به همین دلیل است که به کار بر روی این سطوح باور دارم، یعنی دفاع از دمکراسی در حالی که به مردم برای انتخاب درست در شرایط امکان انتخاب دمکراتیک واقعی آگاهی داده شود. به همین دلیل وبلاگم را بیداری مصر نام گذاشتم.”

فعالیت:

براساس متنی که خواندید، هرم زیر را پر کنید؛ چشم انداز، اهداف و مقاصد و اقدامات انجام گرفته از سوی وائل عباس.

گزینه ها:

یک کشور دموکراتیک با احترام به حقوق شهروندی [چشم انداز]

افزایش آگاهی مردم مصر درباره حقوقشان [هدف نهایی- بلند مدت]

برقراری ارتباط با مردم از طریق وبلاگ نویسی [هدف کوتاه مدت]

نوشتن مطالبی چون خشونت پلیس در وبلاگ [اقدامات]

برگرفته از مطالعه موردی توانا- “
مارتین لوتر کینگ
“:

دکتر مارتین لوترکینگ کشیش باپتیست آموزش دیده ای بود که می کوشید تا سطح آگاهی عمومی در مورد نژادپرستی را بالا برد و بدینوسیله بتواند به تبعیض نژادی و جداسازی نژادی در ایالات متحده پایان دهد. در حالی که هدف اصلی او برابری نژادی بود، در ابتدا هدف های کوچکتری را انتخاب کرد و مبارزات ریشه ا ی محلی برای برابری حقوق آمریکائی های آفریقائی تبار را سازمان داد. در سال 1955 او فعالانه در نخستین مبارزه مهم برای حقوق مدنی در مونتگمری آلاباما درگیرشد. جائی که جداسازی نژادی در اتوبوس ها وجود داشت.

رزا پارکس یک زن آمریکائی آفریقائی تبار، حاضر نشد جایش را در وسط اتوبوس به مرد سفید پوستی بدهد. او به جرم نافرمانی مدنی باز داشت شد.

بازداشت پارکس تاکتیکی هماهنگ شده برای سازمان دهی یک جنبش ریشه ای بود که موفق شد اتوبوس رانی مونتگمری را بایکوت نماید. پارکس را لوترکینگ به خاطر اعتبار خوب در جامعه سیاهان و وضعیت شغل و تاهل او به عنوان چهره اصلی این مبارزه برگزیده بود . قبلا در سال 1955 “کلودت کلوین” دختر جوان سیاه پوست 15 ساله ای به همین جرم بازداشت شده بود ولی کینگ و هم رزمان حقوق مدنی اش او را چهره موثری برای مبارزه حقوق مدنی تشخیص ندادند. رزا پارکس چهره ای بود که کینگ می خواست او را به عنوان نماد مبارزه مدنی به دنیا نشان دهد و این تاکتیکی بسیار حیاتی برای مبارزات محلی بود.

زندانی بودن پارکس به عنوان قربانی تبعیض نژادی، کینگ را قادر ساخت که عکس العمل بسیار مناسبی را در سراسر جامعه گسترش دهد. او جامعه آفریقائی تباران آمریکا را بسیج کرد که حمل و نقل عمومی مونتگمری را بایکوت نموده و خواستار برابری نژاد ی در سیستم حمل ونقل عمومی شوند.

پس از یک سال بایکوت، دادگاه منطقه ای ایالت متحده آمریکا، در پرونده” برودر علیه گیل” جداسازی نژادی در اتوبوس های مونتگمری را منع کرد.

از بسیاری جهات، بایکوت اتوبوس رانی مونتگمری سبب خیزش جنبشی ملی برای از بین بردن تبعیض نژادی شد. کینگ این جنبش را رهبری می کرد.

موفقیت مبارزه در مونتگمری، سبب شد که کینگ و هم رزمان آمریکائی آفریقائی تبارش برای حقوق مدنی ، در سال 1957، “کنفرانس رهبری مسیحی های جنوب” را تشکیل دهند که هدف آن استفاده از ارزش های اخلاقی و قدرت سازمان دهی کلیساهای جنوب، به منظور اصلاحات در حقوق مدنی، با بهره گیری از شیوه مبارزات بی خشونت بود. کینگ به عنوان رهبر “کنفرانس مسیحی های جنوب” دست به سازمان دهی مبارزات محلی برای از بین بردن جداسازی در ایالت جنوبی مثل آلاباما، جورجیاوفلوریدا وشهرهای جنوبی مانند آلبانی، بیرمنگام و سنت آگوستین زد که آئینه تمام نمائی از مبارزات مونتگمری بود. در هر کدام از این شهرها، کینگ و کنفرانس مسیحی ها دنبال هدف های مشخصی بودند: مبارزه با جدا سازی نژادی در مکان های بخصوص، مانند غذاخوری ها، اتوبوس ها، مدارس و فروشگاه ها. علیرغم قدرت غیر قابل مقایسه پلیس و مقامات محلی که سال ها سیاست های جداسازی نژادی را نهادینه کرده بودند، تاکتیک های بی خشونت کینگ در فعالیت های مدنی سبب شد که مسئله جداسازی نژادی در سطح مملکت مطرح شود.

جلب توجه همگانی به مسئله جداسازی نژادی سبب شد که کینگ به عنوان اصلی ترین سازمان ده آکسیون معروف به ” شش بزرگ” در راهپیمائی معروف 1963 واشینگتن درآید. کینگ ودوستانش دراین آکسیون خواستار عدالت اقتصادی برای همه آمریکائی ها شدند. این راه پیمائی فرصت بزرگی برای آن ها بود تا نگرانی ها ونارضایتی های خود را در پایتخت به نمایش بگذارند که به خصوص در سخنرانی معروف کینگ، ” من رویایی دارم” نمود کاملی یافته است. راه پیمائی واشینگتن نه تنها به تصویب قوانین مهمی در زمینه حقوق مدنی انجامید بلکه به او فرصت داد که به مسائل دیگر حقوق بشری مانند فقر و حقوق کارگران نیز بپردازد.

فعالیت:

براساس متنی که خواندید، هرم زیر را پر کنید؛ چشم انداز، اهداف و مقاصد و اقدامات انجام گرفته در جنبش حقوق شهروندی آمریکا.

گزینه ها:

برابری نژادی در آمریکا [چشم انداز]

افزایش آگاهی مردم درباره نژادپرستی [هدف نهایی- بلند مدت]

مبارزه با نژادپرستی از طریق حرکت های مردمی [هدف کوتاه مدت]

اعمال تحریم ها و دیگر اقدامات برای پایان دادن به جداسازی در اماکن عمومی [اقدامات]

چشم انداز زیر را خوانده و دو هدفی‌ که متناسب با آن هستند را انتخاب کنید.

“تضمین برابری جنسیتی در قوانین کشور”

· فشار بر پارلمان برای اصلاح قوانین طلاق

· افزایش آگاهی‌ مردم و اعمال فشار برای لغو قوانین تبعیض آمیز علیه زنان

· دستیابی به برابری به نفع زنان در کشور (این گزینه اشتباه است چون بسیار گسترده و فراتر از هدف می‌‌باشد، بیشتر چشم انداز است تا هدف.)

· ترتیب اعتراض در حمایت از اصلاح قانونی (این گزینه اشتباه است چون در واقع نوعی اقدام به حساب می‌‌آید. به خاطر داشته باشید هدف آن چه که شما انجام خواهید داد را توصیف نمی‌‌کند بلکه آن چیزی که به دست خواهید آورد را نشان می‌‌دهد.)

زمانی‌ که از چشم انداز می‌‌خواهید به تعریف یک هدف مشخص و قابل دستیابی برسید، از خود بپرسید که آیا هدف شما:

۱. بهبودی در زندگی مردم ایجاد خواهد کرد؟

۲. حسی از توانایی و اقتدار به مردم خواهد داد؟

۳. قادر به ایجاد سازمان های مقتدر پایدار می باشد و روابط قدرت را تغییر خواهد داد؟

۴. قادر به افرایش آگاهی درباره روابط قدرت و حقوق دموکراتیک می باشد؟

۵. قابل دسترسی است؟

۶. کاملا با تمام جوانب درک شده؟

۷. عمیقا درک شده؟

۸. به آسانی قابل درک است؟

۹. امکانی برای مردم ایجاد می کند تا بیشتر درگیر سیاست گذاری های کشور شوند؟

۱۰. مخاطبین مشخصی برای حمایت دارد؟

۱۱. چهارچوب زمانی مشخصی دارد؟

۱۲. در حوزه خود به صورت متحد عمل می کند؟

۱۳. رهبری مسئولانه ایجاد می کند؟

۱۴. با چشم انداز و ارزش های شما هماهنگ است؟

۱۵. قادر به ایجاد امکانی برای افزایش بودجه است؟

۱۶. قادر است موضوعات منطقه ای را به موضوعات جهانی در سطح سیاست های کلان پیوند دهد؟

برگرفته از منابع زیر:

بافت جدیدی از قدرت،مردم و سیاست: راهنمای عملیاتی برای دفاع و مشارکت شهروندی. لیزا ونکلاسن، والری میلر

سازمان دهی برای تغییرات اجتماعی: راهنمایی برای کنشگران دهه 90. کیم بوبو، جکی کندل و استیو مکس

سوالات

۱. گزینه های “هدف کوتاه مدت”، “چشم انداز”، “اقدامات” و “هدف نهایی- بلند مدت” را به ترتیب در جای مناسب خود داخل هرم قرار دهید.

۲. هدف مناسب برای چشم انداز زیر چیست؟

“افزایش دسترسی کنشگران یک منطقه به اینترنت”

الف- مطالعه مطالب مربوط به برنامه های فیلترشکن

ب- استفاده از سرویس های پراکسی برای دسترسی به اینترنت

ج- برگزاری جلسات با کنشگران منطقه و بحث راجع به موضوع مورد نظر

د- آگاه نمودن کنشگران نسبت به نرم افزار ضد فیلتر و دسترسی بدان

۳. هدف کوتاه مدت مناسب برای هدف نهایی‌ زیر چیست؟

“افزایش آگاهی‌ مردم نسبت به خشونت خانگی”

الف- داشتن نظام قضایی عادلانه و برابر در کشور

ب- پایان بخشیدن به خشونت خانگی در کشور

ج- ایجاد صفحه ای در فیس بوک و ارائه اطلاعات درباره خشونت خانگی و دریافت سوالات از اعضا

د- انجام تحقیق آماری درباره خشونت خانگی در کشور

۴. اقدام مناسب برای هدف کوتاه مدت زیر چیست؟

“افزایش بودجه برای کمپین”

الف- برگزاری مهمانی و فروش کالایی مانند آی پاد

ب- تماس با تجار و درخواست از آن ها برای برگزاری برنامه خیریه که طی آن درصدی از فروش کالاها به کمپین تعلق گیرد

ج- راه اندازی وب سایتی برای دریافت کمک های مالی به صورت آن لاین

۵. هرم زیر را با گزینه های مناسب پر کنید؛ “چشم انداز”، “هدف نهایی”، “هدف کوتاه مدت”، “اقدامات”.

دستیابی به برابری برای تمام گروه های قومی در کشور [چشم انداز]

اطمینان از این که تمامی گروه های قومی اجازه تحصیل به زبان خویش را دارند [هدف نهایی]

لابی گری با مدیران مدارس یک منطقه درباره امکان آموزش به زبان های گروه های قومی [هدف کوتاه مدت]

ملاقات با مدیران مدارس و بحث راجع به حق گروه های قومی نسبت به تحصیل به زبان خویش [اقدامات]

پس از تعیین هدف خود، درباره این سوالات فکر کنید:

· چقدر چشم انداز شما وسیع است؟ چگونه می توانید آن را جزیی تر کنید؟ آیا می توانید اهداف متعددی را برای چشم انداز خود در نظر بگیرید؟

· بهترین اقداماتی که می توانید انجام دهید چیست؟ چه اهدافی متناسب با این اقدامات هستند؟

پس از این که راجع به هدف خویش تصمیم گیری نمودید، می توانید وارد درس ۳ رهبری شوید.

مقدمه به دوره مقدماتی توانا در خصوص کنشگری مدنی خوش آمدید! این دوره آموزشی مهارت‌های لازم را در اختیارتان...
در درس ۱ درباره اهمیت چشم انداز فراگیری که کنشگری شما را رهبری نماید، مطالبی‌ خواندید. هم اکنون شما می‌‌توانید...
اهداف درس “من مطمئن نیستم که رهبر باشم اما می‌‌دانم که رهبری مستلزم آن است که شما نیاز فوری برای...
موفقیت شما بستگی به تاثیرگذار بودن پیامتان دارد شما چشم انداز خود را تعریف و اهداف و مقاصدتان را شناسایی...
۶.۱: اهداف درس پس از پیش نویس پیام های خود برای مخاطبین، گام بعدی در نظر گرفتن استراتژی ها و روش های...
۴.۱: اهداف درس جهت تعیین استراتژی، درک درست از فضای مدنی و امکانات موجود در آن فضا، برای یک کنشگر از...

تاریخ

2010

برچسب‌ها

دوره‌های آموزشی